Συνοπτική παρουσίαση της Ελληνικής Μουσουλμανικής Μειονότητας στο Γκάζι

Της Ειρήνης Παπαγεωργίου,

ασκούμενης κοινωνικής λειτουργού

στο Κ. Η. Δίπυλον

Η Μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης αποτελεί τη μοναδική επίσημα αναγνωρισμένη μειονότητα με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923. Ο πληθυσμός της μειονότητας εκτιμάται περίπου 105.000 στη Θράκη ενώ γύρω στους 15.000 βρίσκονται μετανάστες σε Τουρκία, Ολλανδία και Γερμανία.

Η μειονότητα, έτσι όπως έχει αναγνωριστεί, αποτελείται από τρεις πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: τους Τουρκογενείς, τους Πομάκους και τους Ρομ, με συνεκτικό στοιχείο τη θρησκεία. Η ενιαία μειονοτική ταυτότητα εμπεριέχει τρεις βασικές αναφορές: τη μουσουλμανική θρησκεία, την τουρκική γλώσσα και την αίσθηση αποκλεισμού από την ευρύτερη κοινωνία.

Οι κοινωνικές και πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στις τρεις αυτές ομάδες είναι εμφανείς στην περιοχή της Θράκης. Οι Τουρκογενείς αποτελούν το 50% του συνόλου της μειονότητας, έχουν μητρική γλώσσα την τουρκική και ζουν στα αστικά κέντρα της Θράκης.

Οι Πομάκοι είναι περίπου το 35%, ζουν στα ορεινά σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, μιλούν την τουρκική την οποία διδάσκονται στα μειονοτικά σχολεία και παράλληλα τα πομάκικα.

Οι Ρομ είναι περίπου το 15% , ζουν στα περίχωρα του αστικού χώρου, απασχολούνται ως πλανόδιοι έμποροι ή μικροπωλητές και εργάτες γης.

Γενικότερα για την επαγγελματική κατάσταση των μελών της μειονότητας: το μεγαλύτερο μέρος είναι αγρότες, τεχνίτες και εργάτες και ένα μέρος ασχολείται με την παροχή βοηθητικών υπηρεσιών.

Όσον αφορά την επιβίωση, υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό 24% δεν μπορεί να εξασφαλίσει τα αναγκαία για την επιβίωση. Το 50% περίπου βιώνει κατάσταση εισοδηματικής ανασφάλειας .

Ένας παράγοντας ο οποίος επιδρά στα επίπεδα φτώχειας είναι το μορφωτικό επίπεδο των μελών της μειονότητας. Ένα ποσοστό 33,4% των μειονοτικών είναι αναλφάβητοι ή έχουν φοιτήσει σε μερικές τάξεις του Δημοτικού. Περίπου οι μισοί ολοκληρώνουν το δημοτικό, ενώ η διαρροή από τη Μέση Εκπαίδευση είναι μεγάλη, καθώς μόνο το 6,69% κατορθώνει να τελειώσει το Λύκειο.

Οι πρώτοι Μουσουλμάνοι εσωτερικοί μετανάστες εγκαθίστανται στο Γκάζι λόγω των φτηνών ενοικίων, αλλά και για να εργαστούν στα εργοστάσια της περιοχής. Η μετεγκατάσταση αυτή ξεκίνησε από τις αρχές του '60.

Η σχέση γλώσσας και μουσουλμανικής μειονότητας στο Γκάζι μπορεί να δώσει κάποια στοιχεία για τη διαμόρφωση της παρούσας ταυτότητας. Η μητρική γλώσσα αναπτύσσεται σε προφορικό επίπεδο, μέσω της επικοινωνίας με την οικογένεια και τη συνεχή επαφή με τουρκικά τηλεοπτικά προγράμματα. Έτσι λοιπόν, διαμορφώνεται μια μέτρια γνώση της γλώσσας. Η μητρική γλώσσα αποτελεί μέσον εσωτερικής επικοινωνίας και βασικό εργαλείο σκέψης, δεν χρησιμοποιείται όμως για γραφή. Η διγλωσσία δημιουργεί μέτρια γνώση και των δύο.