Ιδιαίτερες ταυτότητες

Ιδιαίτερες ταυτότητες

Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2010

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ: ΕΜΠΟΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ











Η συμβουλευτική που παρέχεται σε ανθρώπους που προέρχονται από ένα ιδιαίτερο κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο μπορεί να χαρακτηριστεί ως διαπολιτισμική συμβουλευτική. Το παρόν κείμενο επικεντρώνεται στη συμβουλευτική με τέτοιου είδους ομάδες.


Τα εμπόδια αναφέρονται σχετικά με οτιδήποτε μπορεί να υποθάλψει την αποτελεσματικότητα της συμβουλευτικής διαδικασίας. Παρακάτω αναφέρονται μερικά από αυτά:

1) Πολιτισμικές ιδιαιτερότητες

2) Ακούσιος ρατσισμός

3) Έλλειψη γνώσης που συνεπάγεται από τις προκαταλήψεις και τα συμπεράσματα που έχει διαμορφώσει κάποιο άτομο

4) Έλλειψη ανεκτικότητας ως προς τις πολιτισμικές διαφορές

5) Να είναι κάποιος δογματικός και επικριτικός με τις ηθικές αξίες

6) Να είναι κάποιος αυστηρός και άκαμπτος στην κατανόηση και εφαρμογή του κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας

7) Αίσθηση δυσκολίας στη συνδιαλλαγή με ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες

8) Αποφυγή της γνώσης από πολιτισμικά ιδιαίτερες ομάδες

9) Αποφυγή του να εκτιμηθούν οι πολιτισμικές διαφορές

10) Αποφυγή του να γίνουν αποδεκτά τα όρια που θέτει το «Δυτικό» μοντέλο συμβουλευτικής

11) Το να μην έχει την ικανότητα ο θεραπευτής να χρησιμοποιεί εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης για άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες

12) Το να αποτελεί στερεότυπο η πολιτιστική ταυτότητα

13) Να δίνεται υπερβολική και αλόγιστη προσοχή σε πολιτισμικές διαφορές

14) Δυσκολίες γλώσσας

15) Διαφορετικοί τρόποι επικοινωνίας

16) Διαφορετικοί τρόποι έκφρασης συναισθημάτων και αναγκών

17) Διαφορετικές εκδηλώσεις των συμπτωμάτων

18) Διαφορετικοί κανόνες της κοινωνικής αλληλεπίδρασης

19) Διαφορετικά κοινωνικά έθιμα σχετικά με το τι θεωρείται κατάλληλο

23) Διαφορετικές αντιλήψεις πάνω στην επίλυση προβλημάτων

24) Διαφορετικές κοσμοθεωρίες και συστήματα αξιών

26) Διαφορετικές κοινωνικό-πολιτικές ιστορίες

27) Έλλειψη εμπιστοσύνης και φόβος διάκρισης


Οι στρατηγικές είναι κάτι παραπάνω από ένα ευρύτερο πλέγμα ειδικών δεξιοτήτων ή παρεμβάσεων. Συνήθως αφορούν πλάνα και παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι. Οι στρατηγικές υπαγορεύουν από τη μια, τρόπους απόκτησης διαπολιτισμικών ικανοτήτων συμβουλευτικής και από την άλλη υπαγορεύουν τις κατάλληλες παρεμβάσεις στην εκάστοτε κατάσταση.

1) Να ξεπεραστούν τα εμπόδια που αναφέρθηκαν πριν, μέσα από ένα συνδυασμό αυτό-εξέτασης, εκπαίδευσης και συνεχούς μάθησης

2) Να αντιμετωπίζεται ο εκάστοτε πελάτης ως ένα μοναδική οντότητα, ως μέλος μιας ιδιαίτερης πολιτισμικής ομάδας και ως μέλος της ανθρωπότητας

3) Να αναγνωριστεί ότι για ορισμένα άτομα οι ενδο-πολιτισμικές διαφορές μπορεί να είναι μεγαλύτερες από τις εξω-πολιτισμικές.

4) Να αντιμετωπίζεται ο κάθε πελάτης σύμφωνα με το δικό του φυσικό χώρο, οικογενειακό-κοινωνικό-πολιτισμικό-ιστορικό-πολιτικό

5) Να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η πολιτισμική ταυτότητα του πελάτη

6) Να χρησιμοποιούνται οι κοινωνικό-πολιτιστικές πηγές

7) Να υπάρχει σχέση με σημαντικά άτομα της οικογένειας

8) Να γίνεται προσπάθεια ώστε να μην υποβάλλονται αυθαίρετα συμπεράσματα από την «πλειοψηφία» ως προς τα άτομα από διαφορετικά πολιτισμικές ομάδες

9) Θέληση στο να λαμβάνουν μέρος σε «θεραπευτικές» δραστηριότητες εκτός της στενής συμβουλευτικής διαδικασίας

10) Θέληση στο να ανέχεται ρόλους που δεν είναι σαφής

11) Να αναγνωρίζεται η σοβαρότητα της συλλογικής προσπάθειας

12) Να αναγνωρίζεται η σοβαρότητα της μη-λεκτικής επικοινωνίας

13) Να αναγνωρίζεται η σοβαρότητα του «πνευματικού» κόσμου των περισσοτέρων παραδοσιακών πολιτισμών

14) Να αναγνωρίζεται η σοβαρότητα της «ιεραρχίας» στους περισσότερους παραδοσιακούς πολιτισμούς

15) Να αναγνωρίζεται η χρησιμότητα γονιών και των οικογενειακών σχέσεων

16) Να αναγνωρίζεται η επίμονη αλλά περιορισμένη επίδραση της κουλτούρας – δεν χρησιμοποιείται η κουλτούρα ως εξήγηση για την ανθρώπινη συμπεριφορά

17) Να αναγνωρίζεται η νομιμότητα των βοηθητικών πρακτικών από άλλες κουλτούρες

18) Να χρησιμοποιείται μια λιγότερο συναισθηματική και επικριτική προσέγγιση σε «παραπτωματικές» πολιτισμικές πρακτικές

19) Να χρησιμοποιείται ένα ευέλικτο, εξειδικευμένο και ολιστικό μοντέλο για την αξιολόγηση και τη θεραπεία

20) Να βρίσκονται τρόποι ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε και να μάθουμε από τον πελάτη

21) Επένδυση χρόνου ώστε να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη στη θεραπευτική σχέση

22) Θέληση να εξερευνηθεί εσωτερικός κόσμος του πελάτη με μια ανοιχτή οπτική ματιά

23) Θέληση να τροποποιηθεί το εκάστοτε συμβουλευτικό μοντέλο ώστε να προσαρμόζεται σε πολιτισμικές διαφορές

24) Θέληση να γίνει ο θεραπευτής συνήγορος στο πλευρό του πελάτη του.

Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου 2010

Άρθρο για τους Μουσουλμάνους Ρομ του Δροσερού της Θράκης : "Κλείνουν το παράθυρο των Ρομά στην Ελπίδα" (ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ 20/2/2010)

"Στερεύει η αισιοδοξία στο Δροσερό Ξάνθης, στον οικισμό των Ελλήνων Τσιγγάνων, εκεί όπου τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια της πολιτείας είχε ανοίξει «παράθυρο στην ελπίδα» για ένα καλύτερο μέλλον.

Κλείνουν το παράθυρο των Ρομά στην Ελπίδα

Ξαφνικά τους τελευταίους μήνες η στήριξη της πολιτείας διακόπηκε, με αποτέλεσμα η μουσουλμανική κοινότητα των Ρομά με την ελληνική συνείδηση, να έχει γίνει στόχος του τουρκικού προξενείου Θράκης, το οποίο επιχειρεί με τις γνωστές μεθόδους του να αφομοιώσει τους Τσιγγάνους και να τους παρουσιάσει ως «τουρκική μουσουλμανική μειονότητα», παρά τις σθεναρές προσπάθειές τους για το αντίθετο.
Το 2006, η Σαμπιχά Σουλεϊμάν ίδρυσε τον Σύλλογο Γυναικών Δροσερού «Ελπίδα» και μέσα σε τρία χρόνια ανέπτυξε δράσεις για την εκπαίδευση ανηλίκων και ενηλίκων.
Το 2006, η Σαμπιχά Σουλεϊμάν ίδρυσε τον Σύλλογο Γυναικών Δροσερού «Ελπίδα» και μέσα σε τρία χρόνια ανέπτυξε δράσεις για την εκπαίδευση ανηλίκων και ενηλίκων.

Το «Εθνος της Κυριακής» επισκέφθηκε το Δροσερό και κατέγραψε τα προβλήματα και τα συναισθήματα των κατοίκων του οικισμού, ο οποίος εξακολουθεί να μην μπαίνει στο σχέδιο πόλης, όχι φυσικά από επιλογή των κατοίκων του. Την περασμένη Κυριακή το πρωί, ανήμερα Αποκριάς, ένας πλανόδιος πωλητής διαλαλούσε την πραμάτεια του, καλώντας τις Τσιγγάνες να ψωνίσουν. Από τα παράθυρα των σπιτιών τους οι Τσιγγάνες έριξαν μια ματιά και ορισμένες μονολόγησαν: «Πάλι ήρθε ο χότζας».

Τελευταία, έχουν πληθύνει οι επισκέψεις στο Δροσερό θρησκευτικών εκπροσώπων ελεγχόμενων από την Τουρκία, παρατηρούν ορισμένοι και μάλιστα οι περισσότερες σημειώνονται κατά τη διάρκεια γιορτινών ημερών. «Δεν είναι λίγες οι φορές που μας λένε ότι οι Τσιγγάνοι πεθαίνουμε νέοι γιατί δεν έχουμε τζαμί στο χωριό», λένε κάποιες Τσιγγάνες για να λάβουν ως απάντηση από τη Σαμπιχά Σουλεϊμάν: «Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο είναι τα σχολεία, όχι τα τζαμιά».

Η Σαμπιχά είναι Τσιγγάνα Ρομά. Από παιδί που κάποτε πουλούσε λουλούδια, βρέθηκε να δίνει τη μάχη για ένα καλύτερο αύριο των Τσιγγάνων Ρομά της περιοχής της. Iδιαίτερα δραστήρια, ανέπτυξε με τη βοήθεια της πολιτείας δράσεις, ιδρύοντας μαζί με άλλες 20 γυναίκες τον Σύλλογο Γυναικών Δροσερού «Η Ελπίδα» το 2006. Μέσα σε 3 χρόνια ο σύλλογος ανέπτυξε δράσεις τόσο για την εκπαίδευση των παιδιών, σε συνεργασία με τους επίσημους κρατικούς φορείς, όσο και με εθελοντικές οργανώσεις, καθώς και δράσεις για την επιμόρφωση των ενηλίκων.

Παρείσακτη
«Η μητρική μου γλώσσα είναι τα ρομανί, η γλώσσα των Τσιγγάνων. Πήγα σε μειονοτικό σχολείο, αφού είχα ήδη παντρευτεί στην ηλικία των 14 χρόνων. Κι εκεί έμαθα τουρκικά. Δεν ήταν δική μου επιλογή, απλά δεν με δέχονταν στο δημόσιο σχολείο. Στο μειονοτικό σχολείο ήμουν κι εκεί η παρείσακτη. Θέλω τα παιδιά του Δροσερού να έχουν ελπίδα για το μέλλον τους, να μορφωθούν και να προχωρήσουν στο σχολείο», λέει στο «Εθνος της Κυριακής».

Μελέτη που έγινε το 2007 κατέδειξε ότι σχεδόν το 100% των κατοίκων του Δροσερού είναι αναλφάβητοι. Παρά το ότι αρκετοί έχουν πιστοποιητικά από το δημοτικό, συνήθως δεν μπορούν να γράψουν ή να διαβάσουν. Σήμερα πάνω από 1.000 παιδιά έχουν γραφτεί στο σχολείο του Δροσερού.

Ο σύλλογος σε συνεργασία με την πολιτεία και εθελοντές είχε αναλάβει υποστηρικτική βοήθεια σε αυτά τα παιδιά. Η βοήθεια αυτή δεν ήταν μόνο η ενισχυτική διδασκαλία, αφού πολλά παιδιά μιλούν σχεδόν αποκλειστικά τη γλώσσα των Τσιγγάνων. Πολλές φορές χρειαζόταν «μεσολαβητές» του συλλόγου να επισκεφθούν τις οικογένειες των μαθητών για να επισημάνουν απουσίες των παιδιών από το σχολείο.

Οι γονείς πολλές φορές λόγω οικονομικής ανέχειας προτιμούν να πάρουν κοντά τους τα παιδιά σε εποχικές εργασίες, μακριά από τον τόπο διαμονής τους κι ας θυσιάσουν την εκπαίδευσή τους, ή άλλες φορές, μη έχοντας να αφήσουν κάποιον στο σπίτι να προσέχει τα βρέφη, προτιμούν να αφήνουν επιτηρητή ένα από τα παιδιά που παρακολουθούν το δημοτικό ώστε αυτοί να πάνε σε κάποια εργασία.

Η προσπάθεια των κοινωνικών λειτουργών ήταν να πείσουν τις οικογένειες να δώσουν μια συνέχεια στην εκπαίδευση των παιδιών τους, και αφού οι ίδιοι δεν μπορούν να τα βοηθήσουν στα μαθήματα να τα βοηθούν οι ειδικοί. Ετσι, για όλα τα παιδιά άνω των 7 ετών ο σύλλογος είχε οργανώσει συμπληρωματικά μαθήματα ελληνικής γλώσσας.

Τις Παρασκευές επιπλέον διοργανώνονταν θεατρικές βραδιές, μαθήματα μουσικής και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες για να τραβήξουν το ενδιαφέρον των παιδιών. Ειδικοί ψυχολόγοι παρακολουθούσαν τα παιδιά, ενώ οι γονείς καλούνταν μία φορά τον μήνα για να ενημερωθούν για την πρόοδό τους.

Παράλληλα οργανώνονταν τακτικοί εμβολιασμοί των παιδιών, αφού, λόγω των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο οικισμός, είχαν σημειωθεί αρκετά κρούσματα ηπατίτιδας και μηνιγγίτιδας στα παιδιά του Δροσερού.

Ο σύλλογος
Μαθήματα ελληνικών και επαγγελματικής κατάρτισης

Ο Σύλλογος Γυναικών Δροσερού «η Ελπίδα» δεν περιοριζόταν μόνο στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τα παιδιά. Διοργάνωνε μαθήματα ελληνικής γραφής και ανάγνωσης και για τις γυναίκες του οικισμού, οι οποίες με περηφάνια απέκτησαν πιστοποιητικά πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και είδαν να σβήνεται από τις ταυτότητές τους η ατιμωτική λέξη «αγράμματος».

Παράλληλα περίπου από το 2006 120 γυναίκες, διαφόρων ηλικιών, συμμετείχαν σε μαθήματα κατάρτισης για κομμωτική, ραπτική, μαγειρική και ζαχαροπλαστική και μαγείρεμα. Ορισμένες από αυτές κατάφεραν να αποκτήσουν εισόδημα χάρη στις νέες τους δεξιότητες.

Οι στόχοι που είχε θέσει ο σύλλογος γυναικών Δροσερού ήταν, μεταξύ άλλων, η εξασφάλιση της συνέχειας της εκπαίδευσης και η ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης ενηλίκων.

Επιπλέον, η δημιουργία ενός ακόμα νηπιαγωγείου, η επέκταση των μαθημάτων ελληνικών ως ενισχυτική διδασκαλία, η αύξηση των δημιουργικών πολιτιστικών εκδηλώσεων για να προωθηθεί και να τονωθεί η πολιτιστική ταυτότητα των Ρομά και τέλος η απόκτηση ενός μικρού λεωφορείου που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις δραστηριότητες των παιδιών.

ΔΡΟΣΕΡΟ ΞΑΝΘΗΣ
Η ταυτότητα του οικισμού

Το Δροσερό κατοικείται κυρίως από τη μουσουλμανική κοινότητα των Ρομά στην περιοχή της Ξάνθης και βρίσκεται ένα χιλιόμετρο από το κέντρο της πόλης. Η πλειονότητα των κατοίκων ζει κάτω από δύσκολες συνθήκες, καθώς υπάρχει ανεπαρκής υδροδότηση και αποχέτευση καθώς και απομάκρυνση των σκουπιδιών. Αποτέλεσμα είναι να έχει απειληθεί πολλές φορές η υγεία των κατοίκων. Πάνω από τα δυο τρίτα του πληθυσμού ζουν σε κατοικίες κακής ποιότητας. Κατασκευάζονται από προσωρινά υλικά που παρέχουν ανεπαρκή προστασία από τις καιρικές συνθήκες (κρύο ή ζέστη). Πολλές φορές οι κάτοικοι για να αποκτήσουν στέγη παίρνουν δάνεια, τα οποία αδυνατούν πολλές φορές να αποπληρώσουν.

Η οικονομική κατάσταση των κατοίκων είναι ιδιαίτερα χαμηλή, αφού οι περισσότεροι απασχολούνται σε εποχικές εργασίες, είτε είναι πλανόδιοι μικροπωλητές. Τους θερμούς μήνες (Απρίλιο με Σεπτέμβριο) πολλές οικογένειες μετακινούνται σε τουριστικές περιοχές για να πουλήσουν λουλούδια ή άλλα προϊόντα σε τουρίστες. Ορισμένοι άνδρες είναι ναυτικοί. Επίσης υπάρχει ικανός αριθμός ενηλίκων που δεν έχουν καμία απασχόληση και εισόδημα και ζει με τους κανόνες της μαύρης εργασίας και αγοράς.

Η πλειονότητα των κατοίκων βγαίνει έξω από την κοινότητα μόνο όταν πρέπει να χρησιμοποιήσει τις δημόσιες υπηρεσίες ή τα Σαββατοκύριακα ως μικροπωλητές στην τοπική αγορά. Τα παιδιά δεν έχουν καμία επαφή με παιδιά μη Ρομά. Οι Τσιγγάνοι έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή αυτή τα τελευταία περίπου 100 χρόνια.

Τα παιδιά ψάχνουν τη δασκάλα τους...

Η άνθιση που οφειλόταν στη στήριξη -οικονομική και ηθική- της ελληνικής πολιτείας αιφνιδιαστικά κόπηκε. Αποτέλεσμα ήταν να σταματήσουν σχεδόν όλες οι δραστηριότητες του συλλόγου και να αρχίσει να φυλλορροεί και πάλι η συμμετοχή των μαθητών στο σχολείο.

Ενα τεράστιο «γιατί» ζωγραφίζεται στα μάτια όλων των κατοίκων του Δροσερού, ανηλίκων και ενηλίκων. Το είδαμε στα μάτια των παιδιών που έπαιζαν μπάλα και έτρεξαν να μας συναντήσουν μήπως και μάθουν κάποιο νέο για τη δασκάλα τους που ξαφνικά χάθηκε από το «φροντιστήριο», όπως λένε την ενισχυτική διδασκαλία. Το έθεσαν ανοιχτά και οι ενήλικες που είχαν εμπιστευθεί το σύστημα που αναπτύχθηκε και ήταν σίγουροι ότι τα παιδιά τους είναι σε «καλά χέρια».

Το είδαμε στα μάτια της Σαμπιχά, που δεν σταμάτησε ούτε λεπτό να μιλάει για τα πεπραγμένα του συλλόγου γυναικών. Μια δράση που έχει βραβεύσει ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας τον Νοέμβριο του 2007 ως αναγνώριση για το έργο που προσφέρουν. Ηταν η πρώτη φορά που μια γυναίκα Ρομά μίλησε στο παλιό κτίριο του Κοινοβουλίου και κάλεσε δημοσίως την ελληνική κοινωνία να στηρίξει την πρόοδο των παιδιών των Ρομά, να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνία στην οποία ανήκουν: στην ελληνική κοινωνία.

Το ερώτημα είναι πώς και γιατί αυτή η προσπάθεια σταμάτησε να στηρίζεται από την ελληνική πολιτεία."

ΙΩΑΝΝΑ ΗΛΙΑΔΗ

Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2010

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

To Κέντρο Ημέρας για του Έλληνες Μουσουλμάνους ‘‘ΔΙΠΥΛΟ’’ της ΚΛΙΜΑΚΑ, αναζητεί εθελοντές εκπαιδευτικούς

για να παρέχουν δωρεάν μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας

σε μαθητές Δημοτικού & Γυμνασίου.

Η ενισχυτική διδασκαλία έχει στόχο να καλύψει σημαντικά μαθησιακά κενά και να βελτιώσει τη σχολική απόδοση των μαθητών, προκειμένου να αποτραπεί η σχολική διαρροή και ο κοινωνικός αποκλεισμός τους.

Καλούμε ευαισθητοποιημένους δασκάλους που επιθυμούν να συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια, να επικοινωνήσουν με το Κέντρο Ημέρας στο τηλέφωνο 210-3412215 (εργάσιμες ημέρες: 9 πμ-5 μμ).

Πληροφορίες για την δράση του Κέντρου : www.klimaka.org.gr, www.mousoulman-klimaka.blogspot.com

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2010

Kοινοτική Ψυχιατρική





Με βάση τα εθνικά προγράμματα δράσης και την σχετική νομοθεσία επιχειρείται δυναμικά η μετατόπιση του κέντρου βάρους της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας από τα ψυχιατρεία στις μονάδες που αναπτύσσονται στην κοινότητα.

Παράλληλα, γίνονται σημαντικά βήματα στον τομέα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης , της ενημέρωσης του κοινού και της ανάμειξης των τοπικών κοινωνιών, των οικογενειών και των χρηστών των υπηρεσιών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων αναφορικά με τα άτομα με ψυχική δυσκολία.


Τι είναι η κοινοτική ψυχιατρική ;

Η Κοινοτική Ψυχιατρική ικανοποιεί ή αποσκοπεί στην ικανοποίηση των αναγκών ψυχικής υγείας στην κοινότητα με την χρήση όλων των διαθέσιμων δυνάμεων, πόρων και τεχνικών που ευοδώνουν την οικονομικά εφικτή θεραπεία του ψυχιατρικού ασθενούς στην κοινότητά του.

Στο πλαίσιό της,
1. οι ψυχικές αρρώστιες είναι σαν όλες τις αρρώστιες με μεσοδιαστήματα εσωτερικής και εξωτερικής ισορροπίας ή ανισορροπίας, θλίψης και ευτυχίας, πόνου και χαράς καθώς η αναζήτηση της απόλυτης ψυχικής υγείας είναι μία ουτοπία,

2. η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν μπορεί να γίνει κατανοητή όταν θεωρείται αποξενωμένη από την κοινότητα, το φυσικό και κοινωνικό πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται,


3. το κοινωνικό και το φυσικό περιβάλλον πρέπει να μελωτώνται από κοινού ως προς την επίδρασή τους στην ανθρώπινη συμπεριφορά,

4. το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα παρέχεται σε σύντομο χρονικό διάστημα με το μικρότερο δυνατό κόστος,
5. οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας παρέχονται σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο καθώς, διαφορετικά, κάθε προσπάθεια για κοινοτική δουλειά είναι αδύνατη,

6. η ύπαρξη του ίδιου θεραπευτή σε όλες τις φάσεις της ασθένειας είναι τις περισσότερες φορές, ο καλύτερος τρόπος αποφυγής της υποτροπής και του εγκλεισμού του ψυχικά πάσχοντα,


7. η κοινότητα έχει δικούς της αυτοθεραπευτικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς,

8. οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας παρέχονται στην κοινότητα δίδοντας έμφαση στην καθημερινή φροντίδα έτσι ώστε οι ψυχικά πάσχοντες να μπορούν να συνεχίζουν να ζουν ενταγμένοι στον κοινωνικό ιστό,


9. οι ψυχικά ασθενείς αντιμετωπίζονται στην κοινότητα και δεν οδηγούνται σε εγκλεισμό με ταυτόχρονη προάσπιση των ατομικών τους δικαιωμάτων.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ - ΜΕΡΟΣ Β'




ΕΙΔΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ

1. ΣΑΡΑΝΤΙΣΜΑ
KIRK GÜNÜK

Μόλις γεννηθεί το παιδί, η μητέρα δεν του δίνει αμέσως γάλα για να γίνει ήσυχο. Ο Χότζας έρχεται στο σπίτι, όταν το παιδί γίνει 40 ημερών, διαβάζει προσευχές και ευλογεί την οικογένεια. Έπειτα, φωνάζει το όνομα του παιδιού τρεις φορές.
Η ονοματοδοσία γίνεται και από τη γιαγιά του παιδιού, η οποία ψιθυρίζει το όνομα του παιδιού στο αυτί τρεις φορές παρουσία του Χότζα. Όταν είναι χειμώνας, στις σαράντα μέρες του παιδιού και όταν είναι καλοκαίρι, στις είκοσι, κάνουν μπάνιο το παιδί σε αλατισμένο νερό και το αφήνουν, χωρίς να το ξεπλύνουν, για μια εβδομάδα.

3. ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΤΟΜΗΣ
SÜNET (ΣΟΥΝΕΤ)

3.1 Tο ταξίδι στην Τουρκία

« Δύο με τρεις εβδομάδες πριν την περιτομή, οι γονείς του παιδιού ταξιδεύουν ως την Τουρκία για να αγοράσουν την παραδοσιακή στολή του Αγά που θα φορέσει ο μικρός (2-10 ετών)στην τελετή. Επίσης κανονίζεται από πριν η μέρα που θα έρθουν τα όργανα για το γλέντι που έπεται της τελετής».

3.2 Ο στολισμός του κρεβατιού

Δύο μέρες πριν την τελετή οι γυναίκες κάνουν τα απαραίτητα ψώνια (κιμάς, ρύζι, λάχανο, πατάτες, ένα αρνί ή μοσχάρι) για το γλέντι Την ίδια μέρα γίνεται ο στολισμός του κρεβατιού στο οποίο ξαπλώνει το αγόρι μετά την περιτομή.
Το κρεβάτι είναι στρωμένο με καθαρά άσπρα σεντόνια. Από πάνω σε ένα στήριγμα κρέμεται μία κουρτίνα που περιβάλλει από τα πλάγια το κρεβατάκι του παιδιού, όπως το κρεβάτι ενός βασιλιά. Η κουρτίνα είναι συνήθως στολισμένη με λουλούδια. Στον τοίχο πάνω από το ‘αρχοντικό’ κρεβάτι, τυλιγμένο σε κυλινδρικό κοντάρι ,τοποθετούμε ένα σεντόνι στολισμένο με την προίκα του αγοριού, καρφιτσώνουμε κεντήματα, μπουρνουζάκι, τις πιτζάμες του.


3.3 Η πρόσκληση

Μία μέρα πριν το Sünet, οι γονείς του παιδιού απευθύνονται σε μία γυναίκα μεγάλης ηλικίας (okuyuçu –οκουγιουτσού), με σκοπό να την στείλουν να ανακοινώσει σε συγγενείς, φίλους και γείτονες το γεγονός. Οι γυναίκες που συνήθως αναλαμβάνουν αυτή τη δουλειά έχουν χαμηλό εισόδημα και γι αυτό το λόγο παίρνουν και κάποια χρήματα ως βοήθεια ή ανταμοιβή.

3.4 Πριν το Sünet

Η τελετή της περιτομής γίνεται συνήθως Παρασκευή ή Σάββατο απόγευμα . Το απόγευμα καταφθάνει η ορχήστρα και ο τραγουδιστής Οι συγγενείς και οι φίλοι μαζεύονται στο σπίτι του παιδιού και λίγο μετά αρχίζει το γλέντι. Άντρες, γυναίκες, παιδιά χορεύουν με τη συνοδεία των οργάνων. Το βράδυ οι γονείς ντύνουν το παιδί με την παραδοσιακή του στολή.

3.5 Tο Alai

« Ύστερα ανεβάζουμε το παιδί σε ένα άλογο προκειμένου να το γυρίσουμε στο χωριό με τη συνοδεία των οργάνων (νταούλια και ζουρνάδες) και να το επιδείξουμε, να δείξουμε δηλαδή, ότι γίνεται Μουσουλμάνος». Η διαδικασία αυτή ονομάζεται Αlai (Αλάι).
« Μετά το τέλος της περιφοράς του παιδιού πάνω στο άλογο, επιστρέφουμε στο σπίτι. Εκεί το παιδί, ανεβαίνει σε ένα τραπέζι και χορεύει μόνο του έναν χορό. Ύστερα συνεχίζει το χορό με τους φίλους του και τους συγγενείς. Εν τω μεταξύ, οι άντρες αρχίζουν το ψήσιμο για να είναι όλα έτοιμα για το γλέντι μετέπειτα».

3.6. Tο ξύρισμα του γαμπρού

«Όταν ο χορός τελειώσει, το αγόρι κάθεται στο τραπέζι και του βάζουμε συμβολικά αφρό ξυρίσματος στο πρόσωπο, όπως συνηθίζεται να ξυρίζουν το γαμπρό πριν το γάμο. Αν ο μικρός έχει αδερφή, κάθεται και αυτή δίπλα του στολισμένη σαν νύφη. Εκεί έρχονται συγγενείς και φίλοι να του κρεμάσουν χρυσαφικά και λεφτά. Ακολουθεί ένας τελευταίος χορός και κατόπιν η μητέρα φοράει στο παιδί πιτζάμες και το προετοιμάζει για την περιτομή».

3.7 .Η περιτομή

Στην τελετή της περιτομής είναι πάντα απαραίτητη η παρουσία του Χότζα και φυσικά του γιατρού. Την ώρα που καταφθάνουν στο σπίτι, κάποιος από τους συγγενείς πληροφορεί την ορχήστρα και σταματά η μουσική για να αρχίσει ο Χότζας την προσευχή για το παιδί. Μετά την προσευχή ο πατέρας του μικρού μηνύει στην ορχήστρα να παίξει το ειδικό τραγούδι για την περιτομή. Δύο όργανα μόνο (κλαρίνο, κιθάρα) παίζουν έναν συγκεκριμένο σκοπό και η διαδικασία ξεκινάει.
« Ένα άτομο συγκρατεί τα χέρια του αγοριού πίσω στην πλάτη και ακουμπά το γόνατό του στη μέση του μικρού για αντίσταση. Άλλα δύο άτομα κρατούν τα πόδια του και με αυτόν τον τρόπο ακινητοποιείται το παιδί. Έπειτα κάποιος του αποσπά την προσοχή λέγοντάς του να κοιτάξει ψηλά. Ο γιατρός ναρκώνει την περιοχή με ειδικό σπρέι και με ένα ξυραφάκι κόβει τη μεμβράνη. Βάζει φάρμακο, τυλίγει την περιοχή με γάζα και η μητέρα ντύνει ξανά το παιδί».
(Στην Αθήνα έχει ατονήσει το να γίνεται η περιτομή στο σπίτι με την παρουσία του Χότζα αλλά γίνεται στο νοσοκομείο Παίδων με τη μέθοδο του λέιζερ.)
« Παράλληλα, όλοι οι παρευρισκόμενοι παίρνουν στα χέρια τους ένα λεπτό ξυλάκι ή στυλό και το τρίβουν, το γυρίζουν ανάμεσα στις παλάμες τους, προκειμένου να τελειώσει πιο γρήγορα και πιο εύκολα η περιτομή, χωρίς να πονέσει το παιδί».
Συνήθως το Sünet γίνεται σε δύο ή και περισσότερα αγόρια ταυτόχρονα και πολλές φορές τελείται παράλληλα με ένα γάμο. Κάποια από τις οικογένειες συχνά αναλαμβάνει τα έξοδα της τελετής και για τις υπόλοιπες, κάνει ‘χαΐρι’. Όταν ο αριθμός των παιδιών είναι μονός σφάζουν συγχρόνως με την περιτομή έναν κόκορα για το παιδί που μένει μόνο του.

3.8. Το γλέντι

« Μετά την τελετή το αγόρι ξαπλώνει στο στολισμένο κρεβάτι του και όποιος έρχεται βλέπει πρώτα το παιδί και του δίνει δώρα. Παράλληλα, η μάνα δίνει στην πόρτα γλυκά και κολόνιες. Αργότερα ο μικρός, αν μπορεί, βγαίνει και ξαναχορεύει.
Τα όργανα σταματούν όσο οι γυναίκες ‘στολίζουν’ τα τραπέζια με φαγητό και ποτό. Η μουσική αρχίζει πάλι και ο καθένας παίρνει τη θέση του στο τραπέζι, ενώ μοιράζονται χαρτάκια με νούμερα ανά οικογένεια, προκειμένου να χορέψουν όλοι με τη σειρά τους και να μην δημιουργηθούν παρεξηγήσεις.
Το γλέντι συνεχίζεται μέχρι το πρωί». _

4. ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΧΕΝΝΑΣ(ΚΝΑΣ)

ΕΞΙ ΜΗΝΩΝ ΧΕΝΝΑ
ALTI AYLIK KINASI

Λίγα λόγια

Αντίστοιχα με την περιτομή που γίνεται στα αγόρια, η τελετή της Χέννας εξυμνεί τη γέννηση του κοριτσιού και την μετέπειτα ανατροφή της ως γυναίκα. Η Χέννα είναι μια χρωστική ουσία που παράγεται από το φυτό λαουσονία.

4. 1.Οι προετοιμασίες και ο στολισμός του κρεβατιού

«Στα κορίτσια κάνουμε Χέννα ακριβώς την ημέρα που γίνονται έξι μηνών. Οι γονείς του κοριτσιού αγοράζουν τη νυφική (βαπτιστική) φορεσιά, και μία μέρα πριν την τελετή ετοιμάζουν το φαγητό που θα σερβίρουν στο γλέντι. Στολίζουν επίσης το κρεβάτι με λουλούδια και κεντήματα, σαν αρχοντικό.

4.2. Η χέννα

Οι συγγενείς και οι φίλοι συγκεντρώνονται στο σπίτι. Τα όργανα παίζουν μουσική και οι γυναίκες στήνουν το χορό. Έπειτα , στρώνουμε χαλί και σε αυτό τοποθετούμε δύο μαξιλάρια με κόκκινο σατέν και άσπρη μαξιλαροθήκη με δαντέλα. Εκεί ξαπλώνει το κορίτσι ντυμένο με τη φορεσιά του και ένα κόκκινο μαντήλι στο πρόσωπο. Μία γυναίκα, ειδική στην τέχνη, βάζει χέννα πρώτα στα χέρια και έπειτα στα πόδια του κοριτσιού. Πιο συγκεκριμένα απλώνει τη χέννα και σκεπάζει το χέρι ή το πόδι του παιδιού με ένα μαντήλι μέχρι να στεγνώσει.
(Η κόκκινη Χέννα που χρησιμοποιούμε προέρχεται από το Άγιο Φως στα Ιεροσόλυμα.) Ύστερα οι γυναίκες τραγουδούν με τα όργανα παραδοσιακά τραγούδια :

Vurun gelinin kınasın
Görsün annası aglasın…

Βάλε τη χέννα στη νύφη
Να το δει η μάνα και να κλάψει…..
Στη συνέχεια στρώνουμε τα τραπέζια και αρχίζει το γλέντι».

5. ΠΡΟΞΕΝΙΟ
DÜNÜRLÜK

5.1. H πρόταση γάμου και η γνωριμία των οικογενειών

Οι γονείς του άντρα στέλνουν κάποιο συγγενικό πρόσωπο στο σπίτι της κοπέλας με σκοπό να ‘ζητήσει το χέρι’ της εκ μέρους του άντρα. Οι γονείς της κοπέλας καλούν στενούς συγγενείς και ο καθένας εκφράζει την άποψή του για τον μέλλοντα γαμπρό. Μέρος στη συζήτηση, βέβαια, παίρνει και η κοπέλα, της οποίας η άποψη λαμβάνεται υπ’ όψιν. Μόλις και η κοπέλα πει το ‘ναι’, η μητέρα της στέλνει μία μεγάλη σε ηλικία γυναίκα συγγενή στο σπίτι του μέλλοντα γαμπρού και καλεί τους γονείς και συγγενείς του στο σπίτι για να ξεκινήσει το προξενιό.
«Την επόμενη μέρα οι γονείς και τα αδέρφια του γαμπρού, εκτός από τον ίδιο, έρχονται στο σπίτι μας , για να γνωριστούμε και να συζητήσουμε. Η κόρη μου σαν μέλλουσα νύφη πρώτα σερβίρει καφέδες και έπειτα μπαίνει στο δωμάτιό της παρέα με μια φίλη της, η οποία μπαινοβγαίνει για να ακούσει τι συζητάμε εμείς και να τα μεταφέρει στη νύφη. Εν τω μεταξύ εμείς με τους συμπέθερους , πίνοντας το καφεδάκι μας, κανονίζουμε το προξενιό, τον αρραβώνα, τα ψώνια».

5.2.Τα ψώνια και οι προετοιμασίες για το προξενιό

Μέσα σε μία εβδομάδα, η νύφη και ο γαμπρός με τους γονείς και τους συγγενείς τους πηγαίνουν βόλτα στα μαγαζιά για να διαλέξουν τις βέρες και να κάνουν τα απαραίτητα ψώνια. Η μητέρα του γαμπρού αγοράζει τα ρούχα και τα χρυσαφικά της νύφης, ενώ η μητέρα της νύφης πληρώνει τα ρούχα του γαμπρού.
«Ύστερα, έρχονται στο σπίτι μας οι συμπέθεροι, πίνουμε καφέ και κανονίζουμε πια το ‘μεγάλο’ προξενιό. Εγώ σαν πεθερά κάνω το καθήκον μου, ψωνίζω τα ποτά και τα φαγητά για το γλέντι του αρραβώνα. Εάν συμφωνήσουμε τα παίρνουμε όλα μισά- μισά με τους γονείς του γαμπρού. Αγοράζουμε όμως ξεχωριστά -ο καθένας όπως επιθυμεί- γλυκά, κάλτσες και μαντήλια που θα μοιραστούν μετά το προξενιό.
Ξεκινούμε τις προετοιμασίες για το προξενιό. Καθαρίζουμε και στολίζουμε το σπίτι, αδειάζουμε το σαλόνι από τα έπιπλα και στήνουμε τα χαλιά για να κάθονται οι καλεσμένοι άνετα. Οι ίδιες ετοιμασίες γίνονται και στο σπίτι του γαμπρού.
Όταν πλησιάζει η ώρα για το προξενιό, κατά τις 7 το απόγευμα συνήθως ,μαζεύονται σιγά-σιγά οι συγγενείς και οι φίλοι στο σπίτι της νύφης. Οι κοπέλες κερνούν τον κόσμο καφέ και πορτοκαλάδα. Στο μεταξύ κάποιος συγγενής ή φίλος παίρνει το ρόλο του πατέρα της νύφης και κάποιος του πατέρα του γαμπρού (μπορεί να είναι οποιοδήποτε συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο είτε από την πλευρά της κοπέλας είτε του άντρα. Πολλές φορές ο ένας από τους δύο φοράει τη παραδοσιακή στολή του Χότζα ή άλλη.) Κατά τις 8 ή ώρα έρχεται και ο γαμπρός με τους γονείς του, συγγενείς και φίλους στο σπίτι της νύφης».

5.3.Οι διαπραγματεύσεις για την προίκα

« Ο πατέρας της κοπέλας κάθεται με τους άντρες σε μία γωνία του δωματίου έτσι ώστε να τον βλέπουν όλοι. Έπειτα ρωτάει τον πραγματικό πατέρα του γαμπρού αν ήρθε η ώρα να αρχίσει το προξενιό. Όταν όλοι είναι έτοιμοι, καλεί το άτομο που παριστάνει τον πατέρα του γαμπρού για να διαπραγματευτούν. Το ζευγάρι αποσύρεται σε κάποιο άλλο δωμάτιο με φίλους.
Ο πατέρας του γαμπρού χτυπάει δυνατά την πόρτα και ρωτάει αν μπορεί να περάσει. Ο πατέρας της νύφης απαντά καταφατικά. Έρχονται και 2 φίλοι ή συγγενείς και παίρνουν το ρόλο των γραμματέων. Ο πατέρας του γαμπρού λέει : ‘Ο γιος μου αγαπάει την κόρη σου, ας γίνει το προξενιό’. Ο πατέρας της νύφης αρνείται και τον διώχνει. Αυτός βγαίνει έξω και ξαναχτυπάει δυνατά την πόρτα. Του επιτρέπεται η είσοδος και έτσι ξαναλέει : ‘ Ο γιος μου αγαπάει την κόρη σου, ας γίνει το προξενιό.’ Για δεύτερη φορά ο πατέρας της νύφης δε συμφωνεί και τον διώχνει. Την τρίτη φορά ο πατέρας του γαμπρού ξαναχτυπάει δυνατά την πόρτα και γίνεται δεκτός. Τότε λέει : ‘Ζήτα μου ό,τι θες. Έχω να σου δώσω.’ Ο πατέρας της νύφης απαντάει : ‘Θέλω τόσα χρυσαφικά και ρούχα…αλλά αν δε θέλεις μη δώσεις τόσα, αρκεί να αγαπιούνται τα παιδιά μας.’ Εκεί επεμβαίνουν οι γραμματείς και αρχίζουν για καλαμπούρι να χτυπούν τον πατέρα της νύφης και τον προτρέπουν να μην λυπάται, να ζητήσει όσα αξίζει το κορίτσι. Για αρκετή ώρα χτυπούν ο ένας τον άλλον, για καλαμπούρι πάντα, μέχρι που τελικά συμφωνούν. Όταν γίνει αυτό, δίνουν τα χέρια και κρατιούνται σφιχτά για αρκετή ώρα λέγοντας ‘συμφωνώ’ και συνεχίζουν να αστειεύονται με λόγια ή ελαφρά χτυπήματα για να διασκεδάσει ο κόσμος. Ο πατέρας της κοπέλας φωνάζει : ‘Δώσαμε το λόγο, όλα εντάξει, αρραβωνιάζω τα παιδιά’!

5.4.Οι ευχές για το ζευγάρι και το κέρασμα των καλεσμένων

Τα ξαδέρφια και οι φίλοι του ζευγαριού πηγαίνουν στο δωμάτιο και συμβουλεύουν τη νύφη και το γαμπρό για το τι πρέπει να κάνουν, ποιον θα φιλήσουν και ύστερα τους οδηγούν στο δωμάτιο όπου είναι συγκεντρωμένοι οι συγγενείς και οι φίλοι. Αφού φιλήσουν πρώτα το χέρι του πατέρα του γαμπρού, φιλούν το χέρι σε όλους τους μεγαλύτερους και ταυτόχρονα παίρνουν ευχές και χρήματα.
Έπειτα, τρεις-τέσσερις γυναίκες από την οικογένεια της νύφης και του γαμπρού μοιράζουν κάλτσες και γλυκά στους άντρες, μαντήλια ,καλσόν και γλυκά στις γυναίκες._

5.5.ΑΡΡΑΒΩΝΑΣ
NİŞAN

Λίγα Λόγια

Ο αρραβώνας είναι η πρώτη ουσιαστική δέσμευση του ζευγαριού. Μέσα από αυτήν ο άντρας και η γυναίκα ενώνονται και βρίσκουν την ευκαιρία να γνωριστούν καλύτερα και να προετοιμαστούν για το γάμο και την υπόλοιπη ζωή τους μαζί. Ο αρραβώνας μπορεί να τελεστεί αμέσως μετά το προξενιό ή κάποια άλλη μέρα, όπως συμφωνήσουν και αποφασίσουν η οικογένεια και το ζευγάρι.

5.6. Οι προετοιμασίες και οι βέρες

Το ζευγάρι υποδέχεται τους συγγενείς και φίλους στο σπίτι της νύφης ή του γαμπρού. Ετοιμάζουν τα τραπέζια και αρχίζουν το χορό-κυρίως οι γυναίκες- με όργανα ή με το κασετόφωνο. Κάποιος από τους συγγενείς πηγαίνει να παραλάβει την τούρτα. Χορεύουν για λίγη ώρα ακόμη. Κάποιος τοποθετεί την τούρτα στο τραπέζι μαζί με μία σαμπάνια και δύο ποτήρια, καθώς και λουλούδια. Όταν όλα είναι έτοιμα, η νύφη και ο γαμπρός στέκονται πίσω από το τραπέζι. Υπάρχουν δύο μάρτυρες, ένας φίλος του γαμπρού και μία φίλη της νύφης. Στα δεξιά πάντα στέκεται ο γαμπρός. Αν έχει αδερφή ή νύφη στέκεται και αυτή στη μέση μπροστά στο ζευγάρι. Ο φίλος του γαμπρού και η φίλη της νύφης βάζουν ταυτόχρονα τις βέρες στο ζευγάρι, οι οποίες είναι δεμένες μαζί με ένα κόκκινο κορδόνι, και τους λένε συγχαρητήρια. Η αδερφή ή η φίλη της νύφης παίρνει ένα καινούργιο ψαλίδι και με αυτό ετοιμάζεται να κόψει το κορδόνι. Για να γίνει γάμος πρέπει να το κόψει, να γίνουν δηλαδή κουμπάροι. Προσπαθεί να το κόψει και δήθεν δεν μπορεί με τη δικαιολογία ότι χρειάζεται χρήματα από το γαμπρό. Εκείνος προσποιείται πως δεν ακούει. Γίνεται το ίδιο για δεύτερη φορά και τότε ο γαμπρός λέει : «Όσα έχω στην τσέπη θα σου τα δώσω, συμφωνείς»; Η κοπέλα συμφωνεί «Βάλε το χέρι στην τσέπη». Ο γαμπρός της δίνει τα λεφτά, αυτή τα παίρνει και εύχεται στο ζευγάρι ‘να ζήσετε’ και κόβει το κορδόνι.

5.7. Η τούρτα

O γαμπρός και η νύφη κρατούν ένα καινούργιο μαχαίρι και χαράζουν την τούρτα. Κόβουν ένα κομματάκι και πρώτα η νύφη κάνει πως ταΐζει τον γαμπρό με ένα κουταλάκι. Γίνεται ένα παιχνίδι και δεν του δίνει αμέσως τη μπουκιά, το ίδιο κάνει και ο γαμπρός. Ύστερα ο γαμπρός ανοίγει τη σαμπάνια και τη ρίχνει στα ποτήρια, τα οποία πρέπει να είναι επίσης καινούργια ή από τον πρώτο γάμο μιας φίλης ή συγγενούς. (Αν είναι από δεύτερο γάμο δεν κάνει να χρησιμοποιηθούν, γιατί είναι Nikah (προξενιό με τον μουφτή). Πίνουν τη σαμπάνια με τα χέρια σταυρωτά.

5.8. Το «ασήμωμα» του ζευγαριού και το γλέντι

Η πεθερά της νύφης κρεμάει στο ζευγάρι χρυσαφικά ή δίνει χρήματα. Ο πεθερός δίνει αλυσίδα στον γαμπρό του και η πεθερά , ρολόι. Μετά όλοι οι παρευρισκόμενοι δίνουν λεφτά και χρυσαφικά στο ζευγάρι.
Ύστερα αρχίζει το γλέντι. Η νύφη και ο γαμπρός χορεύουν έναν αργό χορό και ακολουθούν και οι υπόλοιποι. συνήθως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αποχωρούν σε άλλο δωμάτιο και πίνουν καφέ, ενώ η νεολαία συνεχίζει το γλέντι.

Ο ΓΑΜΟΣ
DÜGÜN



Λίγα λόγια…

Ο γάμος , σύμφωνα με τον Ιερό Μουσουλμανικό Νόμο, είναι μια ιερή σύμβαση ή συμφωνία μεταξύ του άντρα και της γυναίκας που γίνονται σύζυγοι. Στο Κοράνι αναφέρεται ως ιερή υπόσχεση.

5.9, Η άδεια γάμου

Το ζευγάρι πηγαίνει στο Χότζα, ο οποίος διαβάζει άρθρα από το Κοράνιο και τα συμφωνηθέντα και δίνει άδεια γάμου (ιζιναμέ). Η άδεια μεταφράζεται στα ελληνικά και έπειτα επικυρώνεται από τον Μουφτή. Δεν υπάρχει η έννοια της προίκας, αντίθετα η πλευρά του γαμπρού δίνει ως δωρεά στη νύφη τα νυφικά, άλλα είδη ενδυμασίας και κοσμήματα (νιχκιά). Επίσης, αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει στη νύφη ορισμένη περιουσία ή χρήματα, ανάλογα με την οικονομικά του κατάσταση σε περίπτωση διαζυγίου ή θανάτου του. Τα αντικείμενα αυτά (συμφωνηθέντα) αναγράφονται στην άδεια γάμου, γίνονται κτήμα της συζύγου και ο σύζυγος δεν μπορεί να τα πάρει πίσω. Ο γάμος επικυρώνεται στο δημαρχείο. Η θρησκευτική τελετή γίνεται συνήθως στην Κομοτηνή και πρέπει ο γάμος να επικυρωθεί από παπά.

5.10. Η πρόσκληση

Πριν το γάμο, οι δύο οικογένειες απευθύνονται σε μία γυναίκα μεγάλης ηλικίας (okuyuçu –οκουγιουτσού), με σκοπό να την στείλουν να ανακοινώσει σε συγγενείς, φίλους και γείτονες το γεγονός. Οι γυναίκες που συνήθως αναλαμβάνουν αυτή τη δουλειά έχουν χαμηλό εισόδημα ή είναι χήρες και γι αυτό το λόγο παίρνουν και κάποια χρήματα ως βοήθεια ή ανταμοιβή.

5.11.Το τριήμερο γλέντι

Μετά το γάμο ακολουθεί τριήμερο γλέντι, που είναι και η τυπική ολοκλήρωσή του. Συνήθως γίνεται Παρασκευή- Σάββατο- Κυριακή.
Την πρώτη ημέρα γίνεται ο «χορός των γυναικών». Το απόγευμα η νύφη καλεί τις φίλες της από την κοινότητα και χορεύουν μόνες τους. (Οι άντρες μπορεί να παρευρίσκονται, αλλά η παρουσία τους είναι περιφερική). Έπειτα η νύφη βάφεται με χέννα στα χέρια και τα πόδια και τα αφήνει τυλιγμένα μέχρι την επόμενη ημέρα. Ύστερα , παίρνει δώρα , κυρίως χρυσαφικά. Η επόμενη μέρα είναι αυτή κατά την οποία γίνεται και η μεγαλύτερη γιορτή, αφού είναι καλεσμένη σχεδόν όλη η κοινότητα. Ξεκινούν με χορό, κυρίως των γυναικών, οι οποίες έχουν τα χέρια τους βαμμένα με χέννα. Έπειτα σφάζουν μοσχάρι ή κοτόπουλο, ανάλογα με τα οικονομικά τους και ακολουθεί τραπέζι. Κατά τη διάρκεια του γλεντιού το ζευγάρι αποχωρεί και επανέρχεται ύστερα από λίγο. Οι νέοι της κοινότητας, κυρίως οι ανύπαντρες κοπέλες, τους υποδέχονται με αναμμένα κεριά. Μετέπειτα γίνεται το ασήμωμα του ζευγαριού (ασκ) και συνεχίζεται το γλέντι. Η γυναίκα, η οποία κάλεσε τον κόσμο στο γάμο και είναι χήρα, γυρίζει στα τραπέζια με ένα δοχείο, στο οποίο υπάρχει η χέννα, και με τρία κεριά. Οι καλεσμένοι βάζουν λεφτά στο δοχείο και ύστερα η νύφη αποφασίζει αν θα τα κρατήσει η ίδια ή θα τα δώσει στη χήρα. Από τη μέρα αυτή και μετά η νύφη πηγαίνει στο σπίτι του γαμπρού.
Την τελευταία ημέρα γίνεται το «ξύρισμα του γαμπρού». Μαζεύονται όλοι οι φίλοι του γαμπρού, κάθονται στο τραπέζι, ξυρίζουν το γαμπρό και ύστερα το γιορτάζουν με μουσική. Σε ένα κέντημα βάζουν λεφτά και κρεμούν διάφορα αντικείμενα, για να πάει καλά ο γάμος. Κάποιες φορές φωνάζουν και δυο-τρεις ψάλτες για να διαβάσουν αποσπάσματα από το Κοράνι.

6. Η ΚΗΔΕΙΑ
CENAZE

Εάν κάποιος πεθάνει στην Αθήνα, πρώτα έρχεται το ασθενοφόρο και μεταφέρεται στο νοσοκομείο. Αν η οικογένεια του νεκρού είναι φτωχή γίνεται έρανος –κάποια γυναίκα ή ένας σύλλογος- συγκεντρώνει χρήματα, τα οποί παραδίδονται στην χήρα ή τον χήρο για βοήθεια. οι συγγενείς ή κάποιος από το σύλλογο παραγγέλνουν το φέρετρο. Πληρώνεται το γραφείο τελετών για να το φέρει στο σπίτι. Έπειτα, νοικιάζουν πούλμαν. Αν ο νεκρός είναι άντρας, δίπλα του κάθονται μόνο άντρες, ενώ αν είναι γυναίκα μόνο γυναίκες. Οι υπόλοιποι κάθονται σε άλλα δωμάτια ή έξω. Κάποιο συγγενικό πρόσωπο παίρνει τηλέφωνο στο χωριό και ειδοποιεί για την κηδεία, ώστε να ετοιμάσουν το σπίτι.
Το πρωί καταφθάνει το πούλμαν, στο οποίο βάζουν το νεκρό. Όποιος επιθυμεί να πάει στο χωριό για την κηδεία ανεβαίνει στο πούλμαν και προτού ξεκινήσουν ο Χότζας κάνει μια προσευχή για το νεκρό.
Εν τω μεταξύ στο χωριό κατά τις 5 ή ώρα το πρωί βγαίνει ο Χότζας στο μιναρέ και ανακοινώνει την κηδεία σε όλο το χωριό. Λίγο αργότερα, φτάνει το πούλμαν. Συγγενείς και φίλοι πηγαίνουν να ψωνίσουν kefinik (σάβανο) για το νεκρό. Το φέρετρο μεταφέρεται στο σπίτι. Αν η αποθανούσα είναι γυναίκα έρχεται γυναίκα Χότζας, ενώ αν ο αποθανών είναι άντρας έρχεται άντρας Χότζας. Ετοιμάζουν το νεκρό, ο οποίος πλένεται και μπαίνει ανάμεσα στα δάχτυλά του βαμβάκι. Πριν ο νεκρός πάει στο νεκροταφείο γίνεται μια τελευταία προσευχή στην οποία ο Χότζας ρωτάει τους παρευρισκομένους τι γνώμη είχαν για το νεκρό και αυτοί απαντούν καλά.
Μετά τη μεσημεριανή προσευχή, οι άντρες και οι γυναίκες φορούν μαντήλι στο κεφάλι. Στο νεκροταφείο πηγαίνουν μόνο οι άντρες. Τέσσερις από αυτούς κουβαλούν το φέρετρο. Ο Χότζας λέει την προσευχή και γίνεται η ταφή του νεκρού. Το πόσο βαθιά θα θαφτεί κάποιος εξαρτάται από το φύλο του. Το βάθος για τις γυναίκες είναι μέχρι το στήθος, ενώ για τους άντρες μέχρι τη μέση, καθώς θεωρείται πως οι γυναίκες έχουν περισσότερες αμαρτίες από τους άντρες. Ο νεκρός θάβεται σε επικλινή θέση, γυμνός και σκεπασμένος με ξύλα , καθώς δεν χρησιμοποιούν το φέρετρο. Χώμα ρίχνει ο κάθε παρευρισκόμενος με τη σειρά του, γιατί θεωρείται πως όσο ρίχνει κάποιος χώμα, δοξάζει το Θεό και τους νεκρούς του.
Μετά την κηδεία ο κόσμος μαζεύεται στο σπίτι του νεκρού. Ανάβουν φωτιά στην αυλή και πατάνε σε αυτήν για να καθαρίσουν τα παπούτσια τους. Επίσης πλένονται και πηγαίνουν στο μπάνιο για να εξαγνιστούν (Aptez). Ύστερα πίνουν καφέ και τρώνε τσουρέκι.
Την Τρίτη και την έβδομη ημέρα μετά την κηδεία φτιάχνουν τσουρέκι και το μοιράζουν για ‘συγχώριο’. Στις σαράντα ημέρες μετά την ταφή γίνεται το mevlit. Αν ο νεκρός είναι άντρας συμμετέχουν μόνο οι άντρες και αν είναι γυναίκα , μόνο γυναίκες. Ο Χότζας διαβάζει προσευχή και έπειτα στρώνουν τραπέζι για φαγητό

Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ - ΜΕΡΟΣ Α'



1. ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
YENİ SENE


« Η πνευματική, σωματική και ψυχική κάθαρση»
Λίγα λόγια…

Ο εορτασμός της πρώτης μέρας του χρόνου δίνει την ευκαιρία για έναν απολογισμό της χρονιάς που πέρασε και μια αφορμή για αναλογισμό του τι σημαίνει να αφήνει κανείς πίσω του τα άσχημα και πώς η μοίρα συμβάλλει στο να ξεπερνάει τις δυσκολίες και να πετυχαίνει μια καλύτερη ζωή. Βασικό σκοπός της γιορτής είναι η απομάκρυνση κάθε πίκρας και δυστυχίας με την ταυτόχρονη ευχή για υγεία, τύχη και ευδαιμονία.

1.1 Οι προετοιμασίες για τη γιορτή

« Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες και οι άντρες κάνουν μπάνιο ‘Aptez’, για να καθαρίσει η συνείδηση, το πνεύμα και το σώμα και ντύνονται με νέα ρούχα, για να κάνουν μια νέα αρχή.
Οι άντρες -αν θέλουν- βγαίνουν έξω, πηγαίνουν στο καφενείο και παίζουν χαρτιά. Οι γυναίκες κάθονται στο σπίτι και ετοιμάζουν πίτα, στην οποία βάζουν λεφτά, ‘φλουρί’, μαγειρεύουν λαχανοντολμάδες, στους οποίους βάζουν επίσης λεφτά και φτιάχνουν διάφορα γλυκά».
«Το βράδυ, λίγο πριν τις 12 ή ώρα ο άντρας, η κολόνα του σπιτιού, κόβει την πίτα και όλοι μαζί περιμένουμε το νέο χρόνο. Με τον ερχομό του νέου έτους ανοίγουμε όλες τις βρύσες του σπιτιού, τα παράθυρα και τις πόρτες, για να απομακρύνουμε όλα τα άσχημα. Ύστερα, παίρνουμε ένα κρεμμύδι και το πετάμε σε σταυροδρόμι για να διώξουμε την πίκρα. Ρίχνουμε και νερό για ευτυχία μέσα στο σπίτι. Έπειτα , σπάμε ένα ρόδι για να αποκτήσουμε ευτυχία, τύχη, λεφτά, υγεία» .

1.2 Η κοπή της πίτας

«Στη συνέχεια καθόμαστε στο τραπέζι και ο άντρας ή το μικρό παιδί της οικογένειας γυρίζει την πλάτη του στο τραπέζι. Η μητέρα κόβει ένα κομμάτι από την πίτα και το ρωτάει σε ποιο ανήκει. Το παιδί αναφέρει κάθε φορά και από ένα πρόσωπο της οικογενείας και με αυτόν τον τρόπο μοιράζονται τα κομμάτια. Το τελευταίο ή το πρώτο κομμάτι ανήκει στο Θεό. Τώρα ο καθένας ψάχνει στο κομμάτι της πίτας του για το φλουρί. Αν το βρει θα του φέρει τύχη για όλη τη χρονιά. Μετά το φαγητό γλεντάμε οικογενειακά στο σπίτι με ποτό και μουσική».

1.3 Το ποδαρικό

« Το επόμενο πρωί καλούμε κάποιον να μας κάνει ποδαρικό. Μπαίνει στο σπίτι πάντα με το δεξί πόδι πρώτα και λέει προσευχή στο Θεό ‘Bismilahi Rahmani Rahim’(Από το Θεό δεν υπάρχει άλλος μεγάλος). Στη συνέχεια πετάει λεφτά σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού και κερνάει γλυκά. Την πρώτη μπουκιά από το γλυκό τρώει ο άντρας του σπιτιού και μετά οι υπόλοιποι. Αργότερα, οι μικροί σε ηλικία επισκέπτονται τα σπίτια των μεγαλυτέρων συγγενών και προσφέρουν γλυκά για να γλυκαθεί όλος ο χρόνος».
2. ΚΟΥΡΜΠΑΝ ΜΠΑÏΡΑΜ
KURBAN BAYRAM

Λίγα λόγια…

Η λέξη «μπαϊράμ» σημαίνει γιορτή και η λέξη «κουρμπάν» σημαίνει θυσία στο Θεό. Είναι μια γιορτή που γίνεται προς ανάμνηση της δοκιμασίας στην οποία μπήκε ο Αβραάμ από το Θεό, όταν του ζητήθηκε να θυσιάσει το γιο του.
«Ο Αβραάμ δεν μπορούσε να κάνει παιδιά και προσευχήθηκε στο Θεό πως, αν τον βοηθούσε, θα θυσίαζε το πρώτο του παιδί, όταν θα έφτανε την ηλικία των επτά ετών. Ωστόσο, όταν έκαμε παιδί και έφτασε σε αυτήν την ηλικία ο ίδιος το είχε ξεχάσει. Τότε κατέβηκε ο άγγελος Ιμπραήμ Πέγκαμπερ (θεωρείται προφήτης) και του υπενθύμισε το τάμα του. Ο Αβραάμ του είπε να πάρει ό,τι θέλει, όχι όμως το παιδί του. Το ίδιο έγινε και δεύτερη φορά, την Τρίτη όμως πείστηκε και χωρίς να πει τίποτα στη γυναίκα του, πήρε το γιο του δήθεν πως θα πήγαιναν να κόψουν ξύλα. Ο διάβολος τότε εμφανίστηκε στη γυναίκα του Αβραάμ και της είπε τι επρόκειτο να συμβεί, όμως αυτή δεν τον πίστεψε. Μάλιστα του έριξε μία πέτρα, η οποία τον πέτυχε στο μάτι (γι αυτό πολλές φορές ο διάβολος συμβολίζεται τυφλός). [Στη Μέκκα, όταν προσεύχονται, ρίχνουν πέτρες για να δηλώσουν πως πετροβολούν το διάβολο]. Το παιδί τελικά έμαθε την αλήθεια, αλλά το μόνο που είπε ήταν ‘ας γίνει ό,τι θέλουν οι πατέρες’. Ο Αβραάμ προσπάθησε τρεις φορές να θυσιάσει το γιο του, αλλά δεν τα κατάφερε, γιατί δεν έκοβε το μαχαίρι. Τότε το πέταξε και αυτό έκοψε μία πέτρα στη μέση. Θεωρήθηκε σημάδι πως ο Θεός δεν ήθελε αυτή τη θυσία. Ένας άγγελος κατέβηκε κρατώντας ένα αρνί και είπε στον Αβραάμ να θυσιάσει αυτό».

Το Κουρμπάν Μπαϊράμ δε γιορτάζεται συγκεκριμένη ημερομηνία. Κάθε χρόνο γίνεται περίπου δέκα ήμέρες νωρίτερα. Σε 30 χρόνια δηλαδή κάνει έναν κύκλο και γίνεται ξανά την ίδια ημερομηνία. Ακολουθεί τον κύκλο της σελήνης και το παλιό ημερολόγιο. Οι δύο μεγαλύτερες θρησκευτικές γιορτές , το Ραμαζάν και το Κουρμπάν, γιορτάζονται με 70 ημέρες περίπου διαφορά.
Ο εορτασμός του Κουρμπάν διαρκεί 4 ημέρες. Οι ετοιμασίες περιλαμβάνουν γενική καθαριότητα των σπιτιών, προετοιμασία ιδιαίτερων φαγητών, όπως τηγανόψωμα και βάψιμο από τις γυναίκες των χεριών και των ποδιών με χέννα.
«Την παραμονή της γιορτής (Arife) φτιάχνουμε τσουρέκια και δίνουμε στους φτωχούς (Αϊρ) για την ανάπαυση των νεκρών. Στο χωριό, όπου υπάρχει τζαμί, την ημέρα του Κουρμπάν προσευχόμαστε και έπειτα πηγαίνουμε στο νεκροταφείο για να προσευχηθούμε για τις ψυχές των νεκρών. Την ημέρα αυτή τη γιορτινή οφείλουμε να μην ξεχνάμε το παρελθόν και τους προγόνους μας. Για το λόγο αυτό επισκεπτόμαστε τους νεκρούς. Στο νεκροταφείο διαβάζουμε μια συγκεκριμένη προσευχή από το Κοράνι, την οποί αφιερώνουμε στις ψυχές των νεκρών».
Την ημέρα της γιορτής οι νεότεροι γυρνούν στα σπίτια των συγγενών, φιλούν τα χέρια, δίνουν ευχές και παίρνουν λεφτά και κεράσματα. Μετά την ιδιαίτερη προσευχή που κάνουμε, ο καθένας επιστρέφει στο σπίτι του και όποιος έχει οικονομική άνεση σφάζει ένα-δύο πρόβατα. «Στη γιορτή αυτή δε γίνεται νηστεία. Κάθε οικογένεια με οικονομική άνεση σφάζει ένα πρόβατο και το μοιράζει στους φτωχούς, τους γείτονες και φίλους και κρατάει ένα μέρος για τον εαυτό της. το Κουρμπάν συμβολίζει την αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους. Εκείνοι που έχουν δίνουν σε αυτούς που δεν έχουν, οι άνθρωποι επισκέπτονται ο ένας τον άλλον και ,αν έχουν μαλώσει, συμφιλιώνονται».

2.1. Το έθιμο της καμήλας

Γίνεται κυρίως στα χωριά. Την ημέρα του Κουρμπάν οι νέοι μεταμφιέζονται , φτιάχνουν ένα ομοίωμα καμήλας και γυρίζουν στους δρόμους για να μαζέψουν λεφτά. «η καμήλα από τα πολύ παλιά χρόνια είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον άνθρωπο (μεταφορά, διάφορες εργασίες) και είναι ένα ζώο χωρίς αρνητισμό μέσα του. Ο άνθρωπος το χρησιμοποιούσε πάντα όπως ήθελε». Το έθιμο της καμήλας γίνεται από πολύ παλιό και ο σκοπός του είναι κατά κύριο λόγο η διασκέδαση.

2.2 Το έθιμο στις Σάππες

«Μετά την προσευχή, το μεσημέρι κάνουμε τον κύκλο με τις χειραψίες. Αυτή την ημέρα, όσοι είναι μακριά, βρίσκουν την ευκαιρία να βρεθούν μαζί. Οι μαλωμένοι βρίσκουν την ευκαιρία για συμφιλίωση. Όλοι εύχονται ‘χρόνια πολλά’ ο ένας στον άλλο. Στον κύκλο ο γεροντότερος κάθεται στο τέλος και ξεκινούν να χαιρετούν οι νεότεροι. Όταν όλοι έχουν χαιρετιστεί τελειώνει η διαδικασία».

4. ΕΝΤΕΡΛΕΣ
EDERLES
(η γιορτή του κλίβανου)

Λίγα λόγια

Το Εντερλές είναι μια γιορτή που εξυμνεί την αγάπη, ενισχύει την επικοινωνία και τρέφει την ελπίδα. Οι ευχές και οι προβλέψεις για τα μελλούμενα σηματοδοτούν τον εορτασμό του Εντερλές στις 6 Μαΐου κάθε χρόνο. Το έθιμο αυτό είναι ένα γλέντι για τη ζωή που δίνει την αφορμή για πολλές ευχές και μία ευκαιρία για προβλέψεις σε ερωτικά, οικονομικά-επαγγελματικά και οικογενειακά θέματα που θα προκύψουν τον επόμενο χρόνο.

4.1 Το γέμισμα της στάμνας

Το απόγευμα της 5ης Μαΐου, επτά κοπέλες παρθένες γεμίζουν μία στάμνα με νερό από επτά βρύσες. (Στην Αθήνα η στάμνα γεμίζει νερό από 7 βρύσες μέσα στα σπίτια, ενώ στα χωριά από φυσικές πηγές ή ποτάμια.). Ο κόσμος που συμμετέχει στη γιορτή συγκεντρώνεται σε ένα περιβολάκι ή πάρκο. Εκεί οι επτά κοπέλες κόβουν φύλλα από επτά δέντρα και τα βάζουν μέσα στη στάμνα. Έπειτα ο καθένας ρίχνει κάποιο προσωπικό του αντικείμενο στο σταμνί (σημειώματα, δαχτυλίδια, χρήματα κ.τ.λ.) κάνοντας έτσι ένα τάμα, μια ευχή. Το βράδυ πηγαίνουν όλοι μαζί κάτω από ένα δέντρο. Εκεί μία από τις κοπέλες φοράει ένα μαντήλι που καλύπτει το κεφάλι και το πρόσωπο, και τοποθετεί τη στάμνα στο κεφάλι της, όπου και κλειδώνεται. Το σταμνί παραμένει κάτω από το δέντρο σκεπασμένο όλη τη νύχτα.

4.2 Το πλύσιμο στο ποτάμι και το γλέντι

Στις 6 Μαΐου, νωρίς το πρωί, όλοι πρέπει να ξυπνήσουν από μόνοι τους. Οι γυναίκες, οι άντρες, τα παιδιά, όλοι μαζί κατεβαίνουν στο ποτάμι, πλένονται και κόβουν φύλλα από τα δέντρα για να τα πάρουν στο σπίτι τους . Ύστερα μαζεύονται όλοι σε συγκεκριμένο σημείο-συνήθως έξω από κάποιο σπίτι στο οποίο είναι καλεσμένοι- πίνουν ελληνικό καφέ, όχι με νερό, αλλά με γάλα και αρχίζουν το γλέντι με νταούλια και ζουρνάδες.






4.3 Οι μανέδες

Κατά τις 9 ή ώρα, μία από τις κοπέλες (η ίδια κοπέλα που συμμετείχε στη διαδικασία την προηγούμενη μέρα ) φοράει το μαντήλι στο πρόσωπο και ξεκλειδώνουν το σταμνί το οποίο τοποθετεί στο κεφάλι της, όπως ακριβώς το προηγούμενο βράδυ. Κάποιος από τους παρευρισκόμενους λέει ένα ποίημα (μανέ) και ύστερα το κορίτσι βάζει το χέρι του στη στάμνα, για να τραβήξει ένα αντικείμενο. Σε όποιον ανήκει το αντικείμενο, σε αυτόν αφιερώνεται και το ποίημα. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιείται η ευχή του, ‘πιάνει το τάμα του’. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι να αδειάσει η στάμνα.

4.4 Το τάσι των προβλέψεων

Λίγο αργότερα, μία παρέα γυναικών γεμίζει ένα τάσι με νερό από τη στάμνα. Δύο από τις γυναίκες στηρίζουν το τάσι στους αντίχειρες και η καθεμία από τις υπόλοιπες κάνει ερωτήσεις που αφορούν την οικογένεια, τα οικονομικά, τον έρωτα, την τύχη. Εάν το νερό στο τάσι γυρίσει προς τα δεξιά, όλα θα πάνε καλά . Το αντίθετο συμβαίνει αν το νερό ακολουθήσει κατεύθυνση προς τα αριστερά (συχνά τοποθετούν ένα φύλλο μέσα στο τάσι , για να είναι ευδιάκριτη η φορά του νερού).

4.5 Το ποδαρικό

Στο τέλος της ημέρας, το νερό της στάμνας μοιράζεται στα σπίτια σαν αγιασμός και όποιος έρθει πρώτος στο σπίτι μπαίνει με το δεξί πόδι, για να κάνει ποδαρικό, να φέρει γούρι, τύχη».


5. ΡΑΜΑΖΑΝ ΜΠΑÏΡΑΜ
RAMAZAN BAYRAM


«Το Ραμαζάν Μπαϊράμ διαρκεί 30 ημέρες. Είναι ο μήνας κατά τον οποίο νηστεύουμε από το ξημέρωμα ως τη δύση του ηλίου και ταυτόχρονα δεν πίνουμε, δεν καπνίζουμε και πρέπει να απέχουμε από σεξουαλικές σχέσεις. Η νηστεία έχει στόχο να έρθουμε πιο κοντά στον Αλλάχ, καθώς τους διδάσκει αυτοπειθαρχία, υπομονή και φιλευσπλαχνία».
Η νηστεία κατά το μήνα του Ραμαζάν γίνεται για να βοηθιέται ο άνθρωπος να καταλάβει τους αδυναμίες του. Με τον καιρό τους άρχισε να θεωρείται ως ο εορτασμός αποκάλυψης του Θεού στον προφήτη, που κράτησε αρκετά χρόνια. Συγκεκριμένα , γιορτάζεται η επέτειος που ο Αλλάχ έδωσε τους πρώτους στίχους από το Κοράνι στον Μωάμεθ.
«Κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, αναλογιζόμαστε περισσότερο τη μοίρα τους και λιγότερο την καθημερινή τους ζωή. Το καλό που αποκτούμε τους ημέρες αυτές μπορεί να καταστραφεί αν πούμε ψέματα, σχολιάσουμε κάποιον κακόβουλα ή γίνουμε άπληστοι. Η μέρα τους ξεκινά τους 5 τα ξημερώματα, όπου πριν ανατείλει ο ήλιος τρώμε κάτι, προσευχόμαστε και κοιμόμαστε πάλι. Το μεσημέρι ξυπνάμε και πρέπει να πλύνουμε τα χέρια τους, το πρόσωπο και την περιοχή πίσω από τα αυτιά, για να ξεκινήσουμε την ημέρα τους με εξαγνισμό (Aptez). Τρώμε μόνο αφού δύσει ο ήλιος. Αν είμαστε στο χωριό, όλο αυτό το μήνα πηγαίνουμε στο τζαμί και προσευχόμαστε τους ώρες. Πρέπει να κάνουμε πέντε προσευχές την ημέρα. Κάνουμε ακόμα μία , την Terivah, που σημαίνει ανάπαυση και είναι μεγαλύτερης διάρκειας».
Κάποιοι κρατούν τη νηστεία μία εβδομάδα και όσοι μπορούν νηστεύουν και τους τριάντα ημέρες. Με το τέλος του Ραμαζάν γίνεται γλέντι.
Η 27η ημέρα του Ραμαζανιού λέγεται και νύχτα τους Δύναμης, καθώς πιστεύεται πως τη νύχτα αυτή ο Αλλάχ αποφασίζει για την τύχη του επόμενου χρόνου.

Το Seker Bayram σηματοδοτεί το τέλος του Ραμαζάν και την επιτυχημένη ολοκλήρωση της νηστείας. Σηματοδοτείται από την εμφάνιση της σελήνης. Τους φορές λέγεται και «Μουσουλμανικά Χριστούγεννα». Πρόκειται για ανταμοιβή του Αλλάχ σε όσους κράτησαν νηστεία και έκαναν αγαθοεργίες. Το πρωί περνά με προσευχή και το μεσημέρι μαζεύονται στο σπίτι και τρώνε όλοι μαζί. (Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στα παιδιά γι αυτό και λέγεται γιορτή των ζαχαρωτών). Τα παιδιά επισκέπτονται τους μεγαλύτερους , φιλούν τα χέρια τους και αυτοί τους δίνουν λεφτά ή γλυκά. (Στη Δυτική Θράκη τα σχολεία παραμένουν κλειστά για 5 ημέρες)

Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2010

Αναγκαιότητα παρέμβασης στις πολιτισμικά διαφοροποιημένες ομάδες

Οι ομάδες που βρίσκονται σε δυσμενείς συνθήκες και έχοντας τους λιγότερους πόρους, έχουν και τη μεγαλύτερη ευπάθεια σε ψυχικές διαταραχές ή επιβάρυνση, η οποία δεν είναι ομοιόμορφη σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι ψυχικές διαταραχές ευθύνονται σχεδόν για το 12% της επιβάρυνσης των νόσων παγκοσμίως.
Μέχρι το 2020 οι ψυχικές διαταραχές θα ευθύνονται για σχεδόν το 15% των χαμένων ετών ζωής, σταθμισμένων ως προς την ανικανότητα. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας οφείλουν να βασίζονται σε πρόσφατες εξελίξεις,
όσον αφορά στην αντίληψη, στη φροντίδα και στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ατόμων που πάσχουν αλλά και όσων εν δυνάμει μπορεί να νοσήσουν.
Οι Έλληνες Μουσουλμάνοι -όπως και οι Ρομ- εντάσσονται στις ειδικές κοινωνικές ομάδες που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτες και ευπαθείς βιώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό, δηλαδή τη διεργασία αδυναμίας πρόσβασης και συμμετοχής σε διαδικασίες κοινωνικής ανάπτυξης, που έχει ως συνέπεια την ελλιπή απορρόφηση των κοινωνικών αγαθών (παιδεία – υγεία – απασχόληση). Στις περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα και δυσκολίες λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας, τότε υφίστανται ένα πλέγμα εμποδίων προς τη φροντίδα το οποίο καθιστά τη θέση τους ιδιαιτέρως δυσμενή και χρήζουν προσεκτικής, συστηματικής ολοκληρωμένης και άμεσης υποστήριξης. Εμπόδια προς τη φροντίδα μπορούν να θεωρηθούν οικονομικά, εργασιακά, ασφαλιστικά προβλήματα. Επίσης το χαμηλό μορφωτικό
επίπεδο σε συνδυασμό με ελλείμματα κοινωνικών δεξιοτήτων, την ποιότητα ζωής, την υγεία, την υγιεινή, τις συνθήκες στέγασης, τον προσωπικό χώρο. Οι διαπροσωπικές σχέσεις, η προσωπική
Η ψυχική υγεία έχει οριστεί ποικιλοτρόπως από τους σοφούς διάφορων πολιτισμών. Αντιλήψεις για την ψυχική υγεία περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μια κατάσταση σωματικής και κοινωνικής ευεξίας, λειτουργικότητας, αυτονομίας, αποτελεσματικότητας και
αυτοπραγμάτωσης των πνευματικών και συναισθηματικών δυνατοτήτων του ατόμου.
Από διαπολιτισμική άποψη, είναι σχεδόν αδύνατον να ορίσεις πλήρως
την ψυχική υγεία. Εντούτοις, είναι γενικά αποδεκτό ότι η ψυχική υγεία
είναι κάτι ευρύτερο από την έλλειψη ψυχικών διαταραχών.

Τα Κέντρα Ημέρας είναι μονάδες που παρέχουν υπηρεσίες πρόληψης, αντιμετώπισης και αποκατάστασης προβλημάτων ψυχικής υγείας στην κοινότητα. Λειτουργούν από το 2001 στο πλαίσιο του υποπρογράμματος «Ψυχαδέλφεια», με απόφαση έγκρισης σκοπιμότητας και χρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης.


Τα Κέντρα Ημέρας παρέχουν ένα διαρθρωμένο σύνολο από κατάλληλες υπηρεσίες που προορίζονται τόσο για την αναγνώριση και θεραπευτική αντιμετώπιση όσο και για την αποκατάσταση προβλημάτων ψυχικής υγείας στην κοινότητα. Λειτουργούν σε καθημερινή βάση και συμμετέχουν στις δραστηριότητές τους Επαγγελματίες ψυχικής υγείας και κοινωνική επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων που συγκροτούν τη διεπιστημονική θεραπευτική ομάδα όπου μέσα από ένα σχεδιασμό δομημένων και οι Υπηρεσίες τους Προγραμμάτων, βοηθά τα άτομα να αντιμετωπίσουν πολλές από τις δυσκολίες τους. Στο Κέντρα Ημέρας τονίζεται η κοινωνική διάσταση των παρεμβάσεων και δημιουργείται ένα εξατομικευμένο σχέδιο συνολικής προσέγγισης για κάθε ωφελούμενο. Επισημαίνεται η σημασία των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων αλλά και ορισμένων κονωνικοπολιτισμικών διεργασιών που ενδεχομένως να λειτουργούν ως παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση και την έγκαιρη αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων.
Η διάθεση της φροντίδας στους προσερχόμενους γίνεται άμεσα, χωρίς να απομακρύνονται από το φυσικό και κοινωνικό τους περιβάλλον δίνοντας έμφαση στη ενεργητική συμμετοχή των ίδιων, σε θεραπευτικές συμμαχίες του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, στη θετική κινητοποίηση της περιβάλλουσας κοινωνίας και στην ολοκληρωμένη προσφορά των υπηρεσιών. Προσφέρονται δυνατότητες έγκαιρης διάγνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης, παρέμβασης
στην κρίση, αποφυγής της μετάπτωσης στην χρονιότητα, καλλιέργειας ή επανάκτησης ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Τα Κέντρα Ημέρας υποδέχονται και προσφέρουν υπηρεσίες σε άτομα με ψυχιατρικά, ψυχολογικά
και ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Σε άτομα που χρήζουν εξωνοσοκομειακής παρακολούθησης και η φροντίδα τους στοχεύει στην αντιμετώπιση των αναγκών τους διασφαλίζοντας κατά το δυνατόν την παραμονή τους στην κοινότητα, καθώς επίσης σε άτομα και οικογένειες οι οποίες χρήζουν υποστήριξης και λειτουργικής
διασύνδεσης με υπηρεσίες ειδικής αγωγής (λογοθεραπεία, παιδικός αυτισμός κ.α) ή με το δίκτυο υπηρεσιών του συστήματος ψυχικής υγείας. Σε άτομα και οικογένειες ευάλωτες με ψυχοκοινωνικά προβλήματα (ανεπαρκή κοινωνική
στήριξη, δυσκολία προσαρμογής σε νέο περιβάλλον, αναλφαβητισμό, ανεργία, ανεπαρκή στέγαση ή έλλειψη στέγης, οικονομική ανέχεια, παραβατική συμπεριφορά, δικαστικούς αγώνες, κακοποίηση ή παραμέληση κ.λ.π), που τα μέλη τους δυνητικά μπορούν να εκδηλώσουν συμπεριφορικές και συναισθηματικές διαταραχές ή
να συνυπάρχουν με αυτές και να είναι πολλαπλώς επιβαρημένα. Προσφέρονται υπηρεσίες και οργανώνονται παρεμβάσεις για το σύνολο του πληθυσμού μιας περιοχής ώστε να προάγεται η ψυχική υγεία και να προλαμβάνεται η αναπαραγωγή προβλημάτων ή ενδεχομένως αποκλεισμών από την πρόσβαση σε δημόσια αγαθά (υγεία, παιδεία, απασχόληση), σε υπηρεσίες και την κοινωνικοοικονομική ζωή.
Τα Διαπολιτισμικά Κέντρα Ημέρας εργάστηκαν βασιζόμενα στην αρχή της αναπροσαρμογής της οργανωτικής δομής των υπηρεσιών τους, υιοθετώντας ένα δυναμικό μοντέλο διαρκούς ανάπτυξης και προσαρμοστικότητας ανάλογα με τις διαπιστούμενες ανάγκες της κοινότητας στο συγκεκριμένο χρόνο. Κάθε δραστηριότητα και θεραπευτική πράξη αξιολογείται σε συνδυασμό με τις τρέχουσες συνθήκες αλλά και το γενικότερο κλίμα που επικρατεί μέσα στους διαπολιτισμικούς πληθυσμούς ώστε τα Κέντρα Ημέρας να είναι και αυτά ζωντανά, παλλόμενα κύτταρα, συγχρονισμένα και συντονισμένα με τις
συχνότητες της κοινότητας, χωρίς να καθίστανται απλά περιφερειακές υποστηρικτικές υπηρεσίες. Με γνώμονα λοιπόν την αποφυγή της στατικότητας οι υπηρεσίες στα Κέντρα Ημέρας διαχωρίζονται σε δύο ευρείες ομάδες υπηρεσιών.
Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες, και είναι αυτές που σχετίζονται άμεσα με την ψυχική υγεία υπό την έννοια μιας λειτουργίας παραπλήσιας με εκείνη ενός Κοινοτικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής, δηλαδή μια
ομάδα επαγγελματιών ψυχικής υγείας η οποία συνεπικουρείται από μια κοινωνική υπηρεσία. Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τις ειδικές υποστηρικτικές υπηρεσίες οι οποίες σχετίζονται έμμεσα με την ψυχική υγεία, είναι μη στιγματιστικές, έχουν προληπτικό, θεραπευτικό και κάποιες φορές και ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
Συνήθως είναι πειραματικές, πιλοτικές, ξεφεύγουν από τη λογική παροχής υπηρεσιών τύπου δημόσιας υπηρεσίας και μπορεί να περιλαμβάνουν στις δραστηριότητες τους από πολύ μικρό ποσοστό ωφελουμένων έως και το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό συμμετεχόντων, όχι μόνο από την ομάδα στόχου αλλά και από την περιβάλλουσα κοινωνία.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ: Από τη Θράκη στο Γκάζι


Η Μουσουλμανική κοινότητα της Θράκης, με την σημερινή της μορφή, δημιουργήθηκε μετά την συνθήκη της Λοζάννης του 1923. Η πληθυσμιακή κατάσταση στην περιοχή σταθεροποιείται μετά το 1924. Σήμερα ο πληθυσμός της Θράκης ανέρχεται στα 350.000 άτομα και περίπου το 30% αυτών είναι μουσουλμάνοι. Οι περισσότεροι από τους τελευταίους κατοικούν στους Νομούς Ροδόπης και Ξάνθης.

Η κοινότητα των Ελλήνων Μουσουλμάνων, που κατοικεί στο λεκανοπέδιο της Αττικής, προέρχεται από εσωτερική μετανάστευση κατοίκων της Θράκης. Οι δύσκολες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι της

υπαίθρου οδήγησαν τον πληθυσμό σε μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις βιομηχανικές περιοχές, αλλά και προς αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες κυρίως τη δεκαετία του 1960. Από τους Μουσουλμάνους της Θράκης μικρός σχετικά αριθμός μετανάστευσε σε χώρες του εξωτερικού. Οι πρώτοι μουσουλμάνοι εσωτερικοί μετανάστες, οι οποίοι εγκαθίστανται στο Γκάζι, προερχόμενοι από τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις της κοινότητας, επιλέγουν την περιοχή λόγω των προσιτών ενοικίων που προσφέρονται και της δυνατότητας για εργασία στη βιομηχανική παραγωγή της περιοχής. Κύριοι τομείς αναζήτησης

εργασίας για τους ανειδίκευτους άνδρες ήταν οι οικοδομές και η βιομηχανία, ενώ για τις γυναίκες βασική απασχόληση αποτελούσαν οι εργασίες του σπιτιού. Η επιλογή για γειτνίαση με άλλα μέλη της κοινότητας σχετίζεται με την ανάγκη επικοινωνίας μέσω της μητρικής γλώσσας , στα πλαίσια διατήρησης μιας συλλογικής ταυτότητας. Η σχέση άλλωστε με τον τόπο καταγωγής παραμένει πάντα στενή, τόσο λόγω των οικογενειακών δεσμών, όσο και λόγω της λειτουργίας της περιοχής της Δυτικής Θράκης ως θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο της κοινότητας. Τόποι προέλευσης είναι κατά πρώτο λόγο η περιοχή της Κομοτηνής και με μικρή διαφορά ακολουθούν οι περιοχές του Ήφαιστου

του και της Ξάνθης. Η διαμόρφωση μιας μικρής κοινότητας στο Γκαζοχώρι δημιουργεί και την αντίστοιχη ασφάλεια για την "κάθοδο" και άλλων μουσουλμάνων που αναζητούν μια καλύτερη τύχη. Από στοιχεία πρωτογενούς u941 έρευνας που είχε γίνει στην περιοχή, διαπιστώνεται ότι την περίοδο 1982-83 ζουν 95 οικογένειες μουσουλμάνων (περίπου 400 άτομα) στις περιοχές γύρω από τον Βοτανικό με επίκεντρο το Γκαζοχώρι. Η μετεγκατάστασή τους εκεί είχε σταδιακή χρονικά εξέλιξη, ξεκινώντας από τα μέσα του 1960 με μια κάθετη αύξηση της μεταναστευτικής κίνησης την περίοδο 1974-1980.

Η μουσουλμανική κοινότητα αποτελείται από οικογένειες πολυμελείς, πυρηνικές ή εκτεταμένες, με δεσμούς ιδιαιτέρως ακόμη ισχυρούς, παραδοσιακή δομή και λειτουργία. Η οικογένεια αποτελεί το κέντρο της συναισθηματικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής και είναι πηγή ασφάλειας και ευχαρίστησης .


Οι Έλληνες Μουσουλμάνοι στο Γκάζι

Στα μέσα της δεκαετίας του '80, παρατηρείται ένα νέο κύμα μεταναστών οι οποίοι εγκαθίστανται στο Γκαζοχώρι και στις γύρω περιοχές (Βοτανικός,

Κεραμικός, Ρουφ, Κολωνός, Μεταξουργείο). Κατά την περίοδο αυτή δίνονται θέσεις εργασίας στον Δημόσιο Τομέα σε άτομα της Μουσουλμανικής Κοινότητας, με την προϋπόθεση μεταδημότευσης στους Δήμους μετεγκατάστασης.


Σήμερα η κοινότητα των Ελλήνων Μουσουλμάνων, που κατοικεί στην περιοχή του Γκαζιού και τις γύρω περιοχές, ανέρχεται στις 500 οικογένειες περίπου και το σύνολο του πληθυσμού στο λεκανοπέδιο Αττικής αριθμεί περί τα 7.000 άτομα. Τα στοιχεία που αναφέρονται στηρίζονται σε εμπειρική έρευνα που διεξήχθη στην περιοχή. Αυτή τη στιγμή στην Αττική υπολογίζεται ότι διαμένουν περίπου 5.000 τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι από τους οποίους δύο έως και δυόμισι χιλιάδες κατοικούν στις περιοχές γύρω από το Γκαζοχώρι. Η σύνθεση του πληθυσμού, εμφανίζει δύο διακριτές πολιτισμικές ομάδες: Η πρώτη χαρακτηρίζεται από τη ομιλία της τουρκικής ως μητρικής γλώσσας και εμφανίζει ένα σαφώς μεγαλύτερο βαθμό ένταξης στα αστικά πρότυπα σε σχέση με τη δεύτερη. Η άλλη ομάδα χαρακτηρίζεται από ένα εμφανώς μικρότερο βαθμό ένταξης, κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό από την γενικότερη κοινωνική παρουσία, το είδος της εργασίας, τις σχέσεις με την περιβάλλουσα κοινωνία. Μιλούν συνήθως την τσιγγάνικη διάλεκτο και αποκαλούνται συχνά από την πρώτη ομάδα όταν αναφέρονται σε αυτούς ως "Τουρκόγυφτοι". Η προέλευση του πληθυσμού αυτού συνδέεται με τους πιο πρόσφατα (μετά το 1923) εγκατεστημένους οικισμούς αθίγγανων της Θράκης, που διατηρούν πολιτισμικά στοιχεία της πλανόδιας μέχρι τότε κοινωνικής τους συγκρότησης. Ο παραπάνω διαχωρισμός εντοπίζεται και σε μια χωροταξική και οικιστική διάκριση μεταξύ των διαφορετικών "συνοικιών" γύρω από το Γκαζοχώρι. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση παρουσιάζει αντιθέσεις τόσο μεταξύ των δύο ομάδων όσο και εσωτερικά στην κάθε μια. Με θετικότερη την εικόνα όσων είχαν αποκτήσει τις θέσεις στο δημόσιο τομέα τη δεκαετία του '80 το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού κυμαίνεται σε χαμηλομεσαία οικονομικά επίπεδα, ειδικά όσον αφορά στο οικιστικό περιβάλλον και τις δυνατότητες ανέλιξης.