ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ: Από τη Θράκη στο Γκάζι

Η Μουσουλμανική κοινότητα της Θράκης, με την σημερινή της μορφή, δημιουργήθηκε μετά την συνθήκη της Λοζάννης του 1923. Η πληθυσμιακή κατάσταση στην περιοχή σταθεροποιείται μετά το 1924. Σήμερα ο πληθυσμός της Θράκης ανέρχεται στα 350.000 άτομα και περίπου το 30% αυτών είναι μουσουλμάνοι. Οι περισσότεροι από τους τελευταίους κατοικούν στους Νομούς Ροδόπης και Ξάνθης.

Η κοινότητα των Ελλήνων Μουσουλμάνων, που κατοικεί στο λεκανοπέδιο της Αττικής, προέρχεται από εσωτερική μετανάστευση κατοίκων της Θράκης. Οι δύσκολες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι της

υπαίθρου οδήγησαν τον πληθυσμό σε μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις βιομηχανικές περιοχές, αλλά και προς αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες κυρίως τη δεκαετία του 1960. Από τους Μουσουλμάνους της Θράκης μικρός σχετικά αριθμός μετανάστευσε σε χώρες του εξωτερικού. Οι πρώτοι μουσουλμάνοι εσωτερικοί μετανάστες, οι οποίοι εγκαθίστανται στο Γκάζι, προερχόμενοι από τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις της κοινότητας, επιλέγουν την περιοχή λόγω των προσιτών ενοικίων που προσφέρονται και της δυνατότητας για εργασία στη βιομηχανική παραγωγή της περιοχής. Κύριοι τομείς αναζήτησης

εργασίας για τους ανειδίκευτους άνδρες ήταν οι οικοδομές και η βιομηχανία, ενώ για τις γυναίκες βασική απασχόληση αποτελούσαν οι εργασίες του σπιτιού. Η επιλογή για γειτνίαση με άλλα μέλη της κοινότητας σχετίζεται με την ανάγκη επικοινωνίας μέσω της μητρικής γλώσσας , στα πλαίσια διατήρησης μιας συλλογικής ταυτότητας. Η σχέση άλλωστε με τον τόπο καταγωγής παραμένει πάντα στενή, τόσο λόγω των οικογενειακών δεσμών, όσο και λόγω της λειτουργίας της περιοχής της Δυτικής Θράκης ως θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο της κοινότητας. Τόποι προέλευσης είναι κατά πρώτο λόγο η περιοχή της Κομοτηνής και με μικρή διαφορά ακολουθούν οι περιοχές του Ήφαιστου

του και της Ξάνθης. Η διαμόρφωση μιας μικρής κοινότητας στο Γκαζοχώρι δημιουργεί και την αντίστοιχη ασφάλεια για την "κάθοδο" και άλλων μουσουλμάνων που αναζητούν μια καλύτερη τύχη. Από στοιχεία πρωτογενούς u941 έρευνας που είχε γίνει στην περιοχή, διαπιστώνεται ότι την περίοδο 1982-83 ζουν 95 οικογένειες μουσουλμάνων (περίπου 400 άτομα) στις περιοχές γύρω από τον Βοτανικό με επίκεντρο το Γκαζοχώρι. Η μετεγκατάστασή τους εκεί είχε σταδιακή χρονικά εξέλιξη, ξεκινώντας από τα μέσα του 1960 με μια κάθετη αύξηση της μεταναστευτικής κίνησης την περίοδο 1974-1980.

Η μουσουλμανική κοινότητα αποτελείται από οικογένειες πολυμελείς, πυρηνικές ή εκτεταμένες, με δεσμούς ιδιαιτέρως ακόμη ισχυρούς, παραδοσιακή δομή και λειτουργία. Η οικογένεια αποτελεί το κέντρο της συναισθηματικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής και είναι πηγή ασφάλειας και ευχαρίστησης .

Οι Έλληνες Μουσουλμάνοι στο Γκάζι

Στα μέσα της δεκαετίας του '80, παρατηρείται ένα νέο κύμα μεταναστών οι οποίοι εγκαθίστανται στο Γκαζοχώρι και στις γύρω περιοχές (Βοτανικός,

Κεραμικός, Ρουφ, Κολωνός, Μεταξουργείο). Κατά την περίοδο αυτή δίνονται θέσεις εργασίας στον Δημόσιο Τομέα σε άτομα της Μουσουλμανικής Κοινότητας, με την προϋπόθεση μεταδημότευσης στους Δήμους μετεγκατάστασης.

Σήμερα η κοινότητα των Ελλήνων Μουσουλμάνων, που κατοικεί στην περιοχή του Γκαζιού και τις γύρω περιοχές, ανέρχεται στις 500 οικογένειες περίπου και το σύνολο του πληθυσμού στο λεκανοπέδιο Αττικής αριθμεί περί τα 7.000 άτομα. Τα στοιχεία που αναφέρονται στηρίζονται σε εμπειρική έρευνα που διεξήχθη στην περιοχή. Αυτή τη στιγμή στην Αττική υπολογίζεται ότι διαμένουν περίπου 5.000 τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι από τους οποίους δύο έως και δυόμισι χιλιάδες κατοικούν στις περιοχές γύρω από το Γκαζοχώρι. Η σύνθεση του πληθυσμού, εμφανίζει δύο διακριτές πολιτισμικές ομάδες: Η πρώτη χαρακτηρίζεται από τη ομιλία της τουρκικής ως μητρικής γλώσσας και εμφανίζει ένα σαφώς μεγαλύτερο βαθμό ένταξης στα αστικά πρότυπα σε σχέση με τη δεύτερη. Η άλλη ομάδα χαρακτηρίζεται από ένα εμφανώς μικρότερο βαθμό ένταξης, κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό από την γενικότερη κοινωνική παρουσία, το είδος της εργασίας, τις σχέσεις με την περιβάλλουσα κοινωνία. Μιλούν συνήθως την τσιγγάνικη διάλεκτο και αποκαλούνται συχνά από την πρώτη ομάδα όταν αναφέρονται σε αυτούς ως "Τουρκόγυφτοι". Η προέλευση του πληθυσμού αυτού συνδέεται με τους πιο πρόσφατα (μετά το 1923) εγκατεστημένους οικισμούς αθίγγανων της Θράκης, που διατηρούν πολιτισμικά στοιχεία της πλανόδιας μέχρι τότε κοινωνικής τους συγκρότησης. Ο παραπάνω διαχωρισμός εντοπίζεται και σε μια χωροταξική και οικιστική διάκριση μεταξύ των διαφορετικών "συνοικιών" γύρω από το Γκαζοχώρι. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση παρουσιάζει αντιθέσεις τόσο μεταξύ των δύο ομάδων όσο και εσωτερικά στην κάθε μια. Με θετικότερη την εικόνα όσων είχαν αποκτήσει τις θέσεις στο δημόσιο τομέα τη δεκαετία του '80 το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού κυμαίνεται σε χαμηλομεσαία οικονομικά επίπεδα, ειδικά όσον αφορά στο οικιστικό περιβάλλον και τις δυνατότητες ανέλιξης.