1. ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
YENİ SENE
« Η πνευματική, σωματική και ψυχική κάθαρση»
Λίγα λόγια…
Ο εορτασμός της πρώτης μέρας του χρόνου δίνει την ευκαιρία για έναν απολογισμό της χρονιάς που πέρασε και μια αφορμή για αναλογισμό του τι σημαίνει να αφήνει κανείς πίσω του τα άσχημα και πώς η μοίρα συμβάλλει στο να ξεπερνάει τις δυσκολίες και να πετυχαίνει μια καλύτερη ζωή. Βασικό σκοπός της γιορτής είναι η απομάκρυνση κάθε πίκρας και δυστυχίας με την ταυτόχρονη ευχή για υγεία, τύχη και ευδαιμονία.
1.1 Οι προετοιμασίες για τη γιορτή
« Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες και οι άντρες κάνουν μπάνιο ‘Aptez’, για να καθαρίσει η συνείδηση, το πνεύμα και το σώμα και ντύνονται με νέα ρούχα, για να κάνουν μια νέα αρχή.
Οι άντρες -αν θέλουν- βγαίνουν έξω, πηγαίνουν στο καφενείο και παίζουν χαρτιά. Οι γυναίκες κάθονται στο σπίτι και ετοιμάζουν πίτα, στην οποία βάζουν λεφτά, ‘φλουρί’, μαγειρεύουν λαχανοντολμάδες, στους οποίους βάζουν επίσης λεφτά και φτιάχνουν διάφορα γλυκά».
«Το βράδυ, λίγο πριν τις 12 ή ώρα ο άντρας, η κολόνα του σπιτιού, κόβει την πίτα και όλοι μαζί περιμένουμε το νέο χρόνο. Με τον ερχομό του νέου έτους ανοίγουμε όλες τις βρύσες του σπιτιού, τα παράθυρα και τις πόρτες, για να απομακρύνουμε όλα τα άσχημα. Ύστερα, παίρνουμε ένα κρεμμύδι και το πετάμε σε σταυροδρόμι για να διώξουμε την πίκρα. Ρίχνουμε και νερό για ευτυχία μέσα στο σπίτι. Έπειτα , σπάμε ένα ρόδι για να αποκτήσουμε ευτυχία, τύχη, λεφτά, υγεία» .
1.2 Η κοπή της πίτας
«Στη συνέχεια καθόμαστε στο τραπέζι και ο άντρας ή το μικρό παιδί της οικογένειας γυρίζει την πλάτη του στο τραπέζι. Η μητέρα κόβει ένα κομμάτι από την πίτα και το ρωτάει σε ποιο ανήκει. Το παιδί αναφέρει κάθε φορά και από ένα πρόσωπο της οικογενείας και με αυτόν τον τρόπο μοιράζονται τα κομμάτια. Το τελευταίο ή το πρώτο κομμάτι ανήκει στο Θεό. Τώρα ο καθένας ψάχνει στο κομμάτι της πίτας του για το φλουρί. Αν το βρει θα του φέρει τύχη για όλη τη χρονιά. Μετά το φαγητό γλεντάμε οικογενειακά στο σπίτι με ποτό και μουσική».
1.3 Το ποδαρικό
« Το επόμενο πρωί καλούμε κάποιον να μας κάνει ποδαρικό. Μπαίνει στο σπίτι πάντα με το δεξί πόδι πρώτα και λέει προσευχή στο Θεό ‘Bismilahi Rahmani Rahim’(Από το Θεό δεν υπάρχει άλλος μεγάλος). Στη συνέχεια πετάει λεφτά σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού και κερνάει γλυκά. Την πρώτη μπουκιά από το γλυκό τρώει ο άντρας του σπιτιού και μετά οι υπόλοιποι. Αργότερα, οι μικροί σε ηλικία επισκέπτονται τα σπίτια των μεγαλυτέρων συγγενών και προσφέρουν γλυκά για να γλυκαθεί όλος ο χρόνος».
2. ΚΟΥΡΜΠΑΝ ΜΠΑÏΡΑΜ
KURBAN BAYRAM
Λίγα λόγια…
Η λέξη «μπαϊράμ» σημαίνει γιορτή και η λέξη «κουρμπάν» σημαίνει θυσία στο Θεό. Είναι μια γιορτή που γίνεται προς ανάμνηση της δοκιμασίας στην οποία μπήκε ο Αβραάμ από το Θεό, όταν του ζητήθηκε να θυσιάσει το γιο του.
«Ο Αβραάμ δεν μπορούσε να κάνει παιδιά και προσευχήθηκε στο Θεό πως, αν τον βοηθούσε, θα θυσίαζε το πρώτο του παιδί, όταν θα έφτανε την ηλικία των επτά ετών. Ωστόσο, όταν έκαμε παιδί και έφτασε σε αυτήν την ηλικία ο ίδιος το είχε ξεχάσει. Τότε κατέβηκε ο άγγελος Ιμπραήμ Πέγκαμπερ (θεωρείται προφήτης) και του υπενθύμισε το τάμα του. Ο Αβραάμ του είπε να πάρει ό,τι θέλει, όχι όμως το παιδί του. Το ίδιο έγινε και δεύτερη φορά, την Τρίτη όμως πείστηκε και χωρίς να πει τίποτα στη γυναίκα του, πήρε το γιο του δήθεν πως θα πήγαιναν να κόψουν ξύλα. Ο διάβολος τότε εμφανίστηκε στη γυναίκα του Αβραάμ και της είπε τι επρόκειτο να συμβεί, όμως αυτή δεν τον πίστεψε. Μάλιστα του έριξε μία πέτρα, η οποία τον πέτυχε στο μάτι (γι αυτό πολλές φορές ο διάβολος συμβολίζεται τυφλός). [Στη Μέκκα, όταν προσεύχονται, ρίχνουν πέτρες για να δηλώσουν πως πετροβολούν το διάβολο]. Το παιδί τελικά έμαθε την αλήθεια, αλλά το μόνο που είπε ήταν ‘ας γίνει ό,τι θέλουν οι πατέρες’. Ο Αβραάμ προσπάθησε τρεις φορές να θυσιάσει το γιο του, αλλά δεν τα κατάφερε, γιατί δεν έκοβε το μαχαίρι. Τότε το πέταξε και αυτό έκοψε μία πέτρα στη μέση. Θεωρήθηκε σημάδι πως ο Θεός δεν ήθελε αυτή τη θυσία. Ένας άγγελος κατέβηκε κρατώντας ένα αρνί και είπε στον Αβραάμ να θυσιάσει αυτό».
Το Κουρμπάν Μπαϊράμ δε γιορτάζεται συγκεκριμένη ημερομηνία. Κάθε χρόνο γίνεται περίπου δέκα ήμέρες νωρίτερα. Σε 30 χρόνια δηλαδή κάνει έναν κύκλο και γίνεται ξανά την ίδια ημερομηνία. Ακολουθεί τον κύκλο της σελήνης και το παλιό ημερολόγιο. Οι δύο μεγαλύτερες θρησκευτικές γιορτές , το Ραμαζάν και το Κουρμπάν, γιορτάζονται με 70 ημέρες περίπου διαφορά.
Ο εορτασμός του Κουρμπάν διαρκεί 4 ημέρες. Οι ετοιμασίες περιλαμβάνουν γενική καθαριότητα των σπιτιών, προετοιμασία ιδιαίτερων φαγητών, όπως τηγανόψωμα και βάψιμο από τις γυναίκες των χεριών και των ποδιών με χέννα.
«Την παραμονή της γιορτής (Arife) φτιάχνουμε τσουρέκια και δίνουμε στους φτωχούς (Αϊρ) για την ανάπαυση των νεκρών. Στο χωριό, όπου υπάρχει τζαμί, την ημέρα του Κουρμπάν προσευχόμαστε και έπειτα πηγαίνουμε στο νεκροταφείο για να προσευχηθούμε για τις ψυχές των νεκρών. Την ημέρα αυτή τη γιορτινή οφείλουμε να μην ξεχνάμε το παρελθόν και τους προγόνους μας. Για το λόγο αυτό επισκεπτόμαστε τους νεκρούς. Στο νεκροταφείο διαβάζουμε μια συγκεκριμένη προσευχή από το Κοράνι, την οποί αφιερώνουμε στις ψυχές των νεκρών».
Την ημέρα της γιορτής οι νεότεροι γυρνούν στα σπίτια των συγγενών, φιλούν τα χέρια, δίνουν ευχές και παίρνουν λεφτά και κεράσματα. Μετά την ιδιαίτερη προσευχή που κάνουμε, ο καθένας επιστρέφει στο σπίτι του και όποιος έχει οικονομική άνεση σφάζει ένα-δύο πρόβατα. «Στη γιορτή αυτή δε γίνεται νηστεία. Κάθε οικογένεια με οικονομική άνεση σφάζει ένα πρόβατο και το μοιράζει στους φτωχούς, τους γείτονες και φίλους και κρατάει ένα μέρος για τον εαυτό της. το Κουρμπάν συμβολίζει την αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους. Εκείνοι που έχουν δίνουν σε αυτούς που δεν έχουν, οι άνθρωποι επισκέπτονται ο ένας τον άλλον και ,αν έχουν μαλώσει, συμφιλιώνονται».
2.1. Το έθιμο της καμήλας
Γίνεται κυρίως στα χωριά. Την ημέρα του Κουρμπάν οι νέοι μεταμφιέζονται , φτιάχνουν ένα ομοίωμα καμήλας και γυρίζουν στους δρόμους για να μαζέψουν λεφτά. «η καμήλα από τα πολύ παλιά χρόνια είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον άνθρωπο (μεταφορά, διάφορες εργασίες) και είναι ένα ζώο χωρίς αρνητισμό μέσα του. Ο άνθρωπος το χρησιμοποιούσε πάντα όπως ήθελε». Το έθιμο της καμήλας γίνεται από πολύ παλιό και ο σκοπός του είναι κατά κύριο λόγο η διασκέδαση.
2.2 Το έθιμο στις Σάππες
«Μετά την προσευχή, το μεσημέρι κάνουμε τον κύκλο με τις χειραψίες. Αυτή την ημέρα, όσοι είναι μακριά, βρίσκουν την ευκαιρία να βρεθούν μαζί. Οι μαλωμένοι βρίσκουν την ευκαιρία για συμφιλίωση. Όλοι εύχονται ‘χρόνια πολλά’ ο ένας στον άλλο. Στον κύκλο ο γεροντότερος κάθεται στο τέλος και ξεκινούν να χαιρετούν οι νεότεροι. Όταν όλοι έχουν χαιρετιστεί τελειώνει η διαδικασία».
4. ΕΝΤΕΡΛΕΣ
EDERLES
(η γιορτή του κλίβανου)
Λίγα λόγια
Το Εντερλές είναι μια γιορτή που εξυμνεί την αγάπη, ενισχύει την επικοινωνία και τρέφει την ελπίδα. Οι ευχές και οι προβλέψεις για τα μελλούμενα σηματοδοτούν τον εορτασμό του Εντερλές στις 6 Μαΐου κάθε χρόνο. Το έθιμο αυτό είναι ένα γλέντι για τη ζωή που δίνει την αφορμή για πολλές ευχές και μία ευκαιρία για προβλέψεις σε ερωτικά, οικονομικά-επαγγελματικά και οικογενειακά θέματα που θα προκύψουν τον επόμενο χρόνο.
4.1 Το γέμισμα της στάμνας
Το απόγευμα της 5ης Μαΐου, επτά κοπέλες παρθένες γεμίζουν μία στάμνα με νερό από επτά βρύσες. (Στην Αθήνα η στάμνα γεμίζει νερό από 7 βρύσες μέσα στα σπίτια, ενώ στα χωριά από φυσικές πηγές ή ποτάμια.). Ο κόσμος που συμμετέχει στη γιορτή συγκεντρώνεται σε ένα περιβολάκι ή πάρκο. Εκεί οι επτά κοπέλες κόβουν φύλλα από επτά δέντρα και τα βάζουν μέσα στη στάμνα. Έπειτα ο καθένας ρίχνει κάποιο προσωπικό του αντικείμενο στο σταμνί (σημειώματα, δαχτυλίδια, χρήματα κ.τ.λ.) κάνοντας έτσι ένα τάμα, μια ευχή. Το βράδυ πηγαίνουν όλοι μαζί κάτω από ένα δέντρο. Εκεί μία από τις κοπέλες φοράει ένα μαντήλι που καλύπτει το κεφάλι και το πρόσωπο, και τοποθετεί τη στάμνα στο κεφάλι της, όπου και κλειδώνεται. Το σταμνί παραμένει κάτω από το δέντρο σκεπασμένο όλη τη νύχτα.
4.2 Το πλύσιμο στο ποτάμι και το γλέντι
Στις 6 Μαΐου, νωρίς το πρωί, όλοι πρέπει να ξυπνήσουν από μόνοι τους. Οι γυναίκες, οι άντρες, τα παιδιά, όλοι μαζί κατεβαίνουν στο ποτάμι, πλένονται και κόβουν φύλλα από τα δέντρα για να τα πάρουν στο σπίτι τους . Ύστερα μαζεύονται όλοι σε συγκεκριμένο σημείο-συνήθως έξω από κάποιο σπίτι στο οποίο είναι καλεσμένοι- πίνουν ελληνικό καφέ, όχι με νερό, αλλά με γάλα και αρχίζουν το γλέντι με νταούλια και ζουρνάδες.
4.3 Οι μανέδες
Κατά τις 9 ή ώρα, μία από τις κοπέλες (η ίδια κοπέλα που συμμετείχε στη διαδικασία την προηγούμενη μέρα ) φοράει το μαντήλι στο πρόσωπο και ξεκλειδώνουν το σταμνί το οποίο τοποθετεί στο κεφάλι της, όπως ακριβώς το προηγούμενο βράδυ. Κάποιος από τους παρευρισκόμενους λέει ένα ποίημα (μανέ) και ύστερα το κορίτσι βάζει το χέρι του στη στάμνα, για να τραβήξει ένα αντικείμενο. Σε όποιον ανήκει το αντικείμενο, σε αυτόν αφιερώνεται και το ποίημα. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιείται η ευχή του, ‘πιάνει το τάμα του’. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι να αδειάσει η στάμνα.
4.4 Το τάσι των προβλέψεων
Λίγο αργότερα, μία παρέα γυναικών γεμίζει ένα τάσι με νερό από τη στάμνα. Δύο από τις γυναίκες στηρίζουν το τάσι στους αντίχειρες και η καθεμία από τις υπόλοιπες κάνει ερωτήσεις που αφορούν την οικογένεια, τα οικονομικά, τον έρωτα, την τύχη. Εάν το νερό στο τάσι γυρίσει προς τα δεξιά, όλα θα πάνε καλά . Το αντίθετο συμβαίνει αν το νερό ακολουθήσει κατεύθυνση προς τα αριστερά (συχνά τοποθετούν ένα φύλλο μέσα στο τάσι , για να είναι ευδιάκριτη η φορά του νερού).
4.5 Το ποδαρικό
Στο τέλος της ημέρας, το νερό της στάμνας μοιράζεται στα σπίτια σαν αγιασμός και όποιος έρθει πρώτος στο σπίτι μπαίνει με το δεξί πόδι, για να κάνει ποδαρικό, να φέρει γούρι, τύχη».
5. ΡΑΜΑΖΑΝ ΜΠΑÏΡΑΜ
RAMAZAN BAYRAM
«Το Ραμαζάν Μπαϊράμ διαρκεί 30 ημέρες. Είναι ο μήνας κατά τον οποίο νηστεύουμε από το ξημέρωμα ως τη δύση του ηλίου και ταυτόχρονα δεν πίνουμε, δεν καπνίζουμε και πρέπει να απέχουμε από σεξουαλικές σχέσεις. Η νηστεία έχει στόχο να έρθουμε πιο κοντά στον Αλλάχ, καθώς τους διδάσκει αυτοπειθαρχία, υπομονή και φιλευσπλαχνία».
Η νηστεία κατά το μήνα του Ραμαζάν γίνεται για να βοηθιέται ο άνθρωπος να καταλάβει τους αδυναμίες του. Με τον καιρό τους άρχισε να θεωρείται ως ο εορτασμός αποκάλυψης του Θεού στον προφήτη, που κράτησε αρκετά χρόνια. Συγκεκριμένα , γιορτάζεται η επέτειος που ο Αλλάχ έδωσε τους πρώτους στίχους από το Κοράνι στον Μωάμεθ.
«Κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, αναλογιζόμαστε περισσότερο τη μοίρα τους και λιγότερο την καθημερινή τους ζωή. Το καλό που αποκτούμε τους ημέρες αυτές μπορεί να καταστραφεί αν πούμε ψέματα, σχολιάσουμε κάποιον κακόβουλα ή γίνουμε άπληστοι. Η μέρα τους ξεκινά τους 5 τα ξημερώματα, όπου πριν ανατείλει ο ήλιος τρώμε κάτι, προσευχόμαστε και κοιμόμαστε πάλι. Το μεσημέρι ξυπνάμε και πρέπει να πλύνουμε τα χέρια τους, το πρόσωπο και την περιοχή πίσω από τα αυτιά, για να ξεκινήσουμε την ημέρα τους με εξαγνισμό (Aptez). Τρώμε μόνο αφού δύσει ο ήλιος. Αν είμαστε στο χωριό, όλο αυτό το μήνα πηγαίνουμε στο τζαμί και προσευχόμαστε τους ώρες. Πρέπει να κάνουμε πέντε προσευχές την ημέρα. Κάνουμε ακόμα μία , την Terivah, που σημαίνει ανάπαυση και είναι μεγαλύτερης διάρκειας».
Κάποιοι κρατούν τη νηστεία μία εβδομάδα και όσοι μπορούν νηστεύουν και τους τριάντα ημέρες. Με το τέλος του Ραμαζάν γίνεται γλέντι.
Η 27η ημέρα του Ραμαζανιού λέγεται και νύχτα τους Δύναμης, καθώς πιστεύεται πως τη νύχτα αυτή ο Αλλάχ αποφασίζει για την τύχη του επόμενου χρόνου.
Το Seker Bayram σηματοδοτεί το τέλος του Ραμαζάν και την επιτυχημένη ολοκλήρωση της νηστείας. Σηματοδοτείται από την εμφάνιση της σελήνης. Τους φορές λέγεται και «Μουσουλμανικά Χριστούγεννα». Πρόκειται για ανταμοιβή του Αλλάχ σε όσους κράτησαν νηστεία και έκαναν αγαθοεργίες. Το πρωί περνά με προσευχή και το μεσημέρι μαζεύονται στο σπίτι και τρώνε όλοι μαζί. (Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στα παιδιά γι αυτό και λέγεται γιορτή των ζαχαρωτών). Τα παιδιά επισκέπτονται τους μεγαλύτερους , φιλούν τα χέρια τους και αυτοί τους δίνουν λεφτά ή γλυκά. (Στη Δυτική Θράκη τα σχολεία παραμένουν κλειστά για 5 ημέρες)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου