Αναγκαιότητα παρέμβασης στις πολιτισμικά διαφοροποιημένες ομάδες

Οι ομάδες που βρίσκονται σε δυσμενείς συνθήκες και έχοντας τους λιγότερους πόρους, έχουν και τη μεγαλύτερη ευπάθεια σε ψυχικές διαταραχές ή επιβάρυνση, η οποία δεν είναι ομοιόμορφη σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι ψυχικές διαταραχές ευθύνονται σχεδόν για το 12% της επιβάρυνσης των νόσων παγκοσμίως.
Μέχρι το 2020 οι ψυχικές διαταραχές θα ευθύνονται για σχεδόν το 15% των χαμένων ετών ζωής, σταθμισμένων ως προς την ανικανότητα. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας οφείλουν να βασίζονται σε πρόσφατες εξελίξεις,
όσον αφορά στην αντίληψη, στη φροντίδα και στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ατόμων που πάσχουν αλλά και όσων εν δυνάμει μπορεί να νοσήσουν.
Οι Έλληνες Μουσουλμάνοι -όπως και οι Ρομ- εντάσσονται στις ειδικές κοινωνικές ομάδες που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτες και ευπαθείς βιώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό, δηλαδή τη διεργασία αδυναμίας πρόσβασης και συμμετοχής σε διαδικασίες κοινωνικής ανάπτυξης, που έχει ως συνέπεια την ελλιπή απορρόφηση των κοινωνικών αγαθών (παιδεία – υγεία – απασχόληση). Στις περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα και δυσκολίες λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας, τότε υφίστανται ένα πλέγμα εμποδίων προς τη φροντίδα το οποίο καθιστά τη θέση τους ιδιαιτέρως δυσμενή και χρήζουν προσεκτικής, συστηματικής ολοκληρωμένης και άμεσης υποστήριξης. Εμπόδια προς τη φροντίδα μπορούν να θεωρηθούν οικονομικά, εργασιακά, ασφαλιστικά προβλήματα. Επίσης το χαμηλό μορφωτικό
επίπεδο σε συνδυασμό με ελλείμματα κοινωνικών δεξιοτήτων, την ποιότητα ζωής, την υγεία, την υγιεινή, τις συνθήκες στέγασης, τον προσωπικό χώρο. Οι διαπροσωπικές σχέσεις, η προσωπική
Η ψυχική υγεία έχει οριστεί ποικιλοτρόπως από τους σοφούς διάφορων πολιτισμών. Αντιλήψεις για την ψυχική υγεία περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μια κατάσταση σωματικής και κοινωνικής ευεξίας, λειτουργικότητας, αυτονομίας, αποτελεσματικότητας και
αυτοπραγμάτωσης των πνευματικών και συναισθηματικών δυνατοτήτων του ατόμου.
Από διαπολιτισμική άποψη, είναι σχεδόν αδύνατον να ορίσεις πλήρως
την ψυχική υγεία. Εντούτοις, είναι γενικά αποδεκτό ότι η ψυχική υγεία
είναι κάτι ευρύτερο από την έλλειψη ψυχικών διαταραχών.

Τα Κέντρα Ημέρας είναι μονάδες που παρέχουν υπηρεσίες πρόληψης, αντιμετώπισης και αποκατάστασης προβλημάτων ψυχικής υγείας στην κοινότητα. Λειτουργούν από το 2001 στο πλαίσιο του υποπρογράμματος «Ψυχαδέλφεια», με απόφαση έγκρισης σκοπιμότητας και χρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης.


Τα Κέντρα Ημέρας παρέχουν ένα διαρθρωμένο σύνολο από κατάλληλες υπηρεσίες που προορίζονται τόσο για την αναγνώριση και θεραπευτική αντιμετώπιση όσο και για την αποκατάσταση προβλημάτων ψυχικής υγείας στην κοινότητα. Λειτουργούν σε καθημερινή βάση και συμμετέχουν στις δραστηριότητές τους Επαγγελματίες ψυχικής υγείας και κοινωνική επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων που συγκροτούν τη διεπιστημονική θεραπευτική ομάδα όπου μέσα από ένα σχεδιασμό δομημένων και οι Υπηρεσίες τους Προγραμμάτων, βοηθά τα άτομα να αντιμετωπίσουν πολλές από τις δυσκολίες τους. Στο Κέντρα Ημέρας τονίζεται η κοινωνική διάσταση των παρεμβάσεων και δημιουργείται ένα εξατομικευμένο σχέδιο συνολικής προσέγγισης για κάθε ωφελούμενο. Επισημαίνεται η σημασία των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων αλλά και ορισμένων κονωνικοπολιτισμικών διεργασιών που ενδεχομένως να λειτουργούν ως παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση και την έγκαιρη αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων.
Η διάθεση της φροντίδας στους προσερχόμενους γίνεται άμεσα, χωρίς να απομακρύνονται από το φυσικό και κοινωνικό τους περιβάλλον δίνοντας έμφαση στη ενεργητική συμμετοχή των ίδιων, σε θεραπευτικές συμμαχίες του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, στη θετική κινητοποίηση της περιβάλλουσας κοινωνίας και στην ολοκληρωμένη προσφορά των υπηρεσιών. Προσφέρονται δυνατότητες έγκαιρης διάγνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης, παρέμβασης
στην κρίση, αποφυγής της μετάπτωσης στην χρονιότητα, καλλιέργειας ή επανάκτησης ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Τα Κέντρα Ημέρας υποδέχονται και προσφέρουν υπηρεσίες σε άτομα με ψυχιατρικά, ψυχολογικά
και ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Σε άτομα που χρήζουν εξωνοσοκομειακής παρακολούθησης και η φροντίδα τους στοχεύει στην αντιμετώπιση των αναγκών τους διασφαλίζοντας κατά το δυνατόν την παραμονή τους στην κοινότητα, καθώς επίσης σε άτομα και οικογένειες οι οποίες χρήζουν υποστήριξης και λειτουργικής
διασύνδεσης με υπηρεσίες ειδικής αγωγής (λογοθεραπεία, παιδικός αυτισμός κ.α) ή με το δίκτυο υπηρεσιών του συστήματος ψυχικής υγείας. Σε άτομα και οικογένειες ευάλωτες με ψυχοκοινωνικά προβλήματα (ανεπαρκή κοινωνική
στήριξη, δυσκολία προσαρμογής σε νέο περιβάλλον, αναλφαβητισμό, ανεργία, ανεπαρκή στέγαση ή έλλειψη στέγης, οικονομική ανέχεια, παραβατική συμπεριφορά, δικαστικούς αγώνες, κακοποίηση ή παραμέληση κ.λ.π), που τα μέλη τους δυνητικά μπορούν να εκδηλώσουν συμπεριφορικές και συναισθηματικές διαταραχές ή
να συνυπάρχουν με αυτές και να είναι πολλαπλώς επιβαρημένα. Προσφέρονται υπηρεσίες και οργανώνονται παρεμβάσεις για το σύνολο του πληθυσμού μιας περιοχής ώστε να προάγεται η ψυχική υγεία και να προλαμβάνεται η αναπαραγωγή προβλημάτων ή ενδεχομένως αποκλεισμών από την πρόσβαση σε δημόσια αγαθά (υγεία, παιδεία, απασχόληση), σε υπηρεσίες και την κοινωνικοοικονομική ζωή.
Τα Διαπολιτισμικά Κέντρα Ημέρας εργάστηκαν βασιζόμενα στην αρχή της αναπροσαρμογής της οργανωτικής δομής των υπηρεσιών τους, υιοθετώντας ένα δυναμικό μοντέλο διαρκούς ανάπτυξης και προσαρμοστικότητας ανάλογα με τις διαπιστούμενες ανάγκες της κοινότητας στο συγκεκριμένο χρόνο. Κάθε δραστηριότητα και θεραπευτική πράξη αξιολογείται σε συνδυασμό με τις τρέχουσες συνθήκες αλλά και το γενικότερο κλίμα που επικρατεί μέσα στους διαπολιτισμικούς πληθυσμούς ώστε τα Κέντρα Ημέρας να είναι και αυτά ζωντανά, παλλόμενα κύτταρα, συγχρονισμένα και συντονισμένα με τις
συχνότητες της κοινότητας, χωρίς να καθίστανται απλά περιφερειακές υποστηρικτικές υπηρεσίες. Με γνώμονα λοιπόν την αποφυγή της στατικότητας οι υπηρεσίες στα Κέντρα Ημέρας διαχωρίζονται σε δύο ευρείες ομάδες υπηρεσιών.
Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες, και είναι αυτές που σχετίζονται άμεσα με την ψυχική υγεία υπό την έννοια μιας λειτουργίας παραπλήσιας με εκείνη ενός Κοινοτικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής, δηλαδή μια
ομάδα επαγγελματιών ψυχικής υγείας η οποία συνεπικουρείται από μια κοινωνική υπηρεσία. Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τις ειδικές υποστηρικτικές υπηρεσίες οι οποίες σχετίζονται έμμεσα με την ψυχική υγεία, είναι μη στιγματιστικές, έχουν προληπτικό, θεραπευτικό και κάποιες φορές και ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
Συνήθως είναι πειραματικές, πιλοτικές, ξεφεύγουν από τη λογική παροχής υπηρεσιών τύπου δημόσιας υπηρεσίας και μπορεί να περιλαμβάνουν στις δραστηριότητες τους από πολύ μικρό ποσοστό ωφελουμένων έως και το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό συμμετεχόντων, όχι μόνο από την ομάδα στόχου αλλά και από την περιβάλλουσα κοινωνία.